پارسینه - : محمد خوش چهره اقتصاددانی است که دغدغه اصلی او طی ماه های اخیر آماده کردن طرح های عملیاتی برون رفت از شرایط اقتصادی امروز است. می گوید که بارها برای عملی شدن آنها دوندگی کرده است تا با اجرای آنها شرایط اقتصادی امروز رو به بهبود برود. مشکل بزرگ امروز ما را تورم و بیکاری می داند و برای آنها طرح دارد، به ویژه برای جلوگیری از رشد بیکاری طرحی ارائه داده که نیازمند رسیدن به مرحله اجراست. حرف زدن درباره بیکاری را به وقت دیگری موکول می کند و قول مصاحبه تفصیلی در این باره را به ما می دهد. اما آنچه در ادامه با او مطرح کردیم درباره طرح کمک به خانوارهای آسیب پذیر در روزهای پایانی سال است. طرحی که از جلسات مشترک دولت و مجلس بیرون آمده و هنوز جزئیات دقیقی درباره اش اعلام نشده است. جالب اینکه خوش چهره می گوید این طرح را مهرماه مطرح کرده و کمی دیر مسئولان به فکر آن افتاده اند.
ماجرای کارت معیشت از کجا آغاز شد و پیشنهادی که شما برای اجرای این طرح دادید بر چه اساسی بود؟
من در ماه های اخیر چند طرح عملیاتی و قابل اجرا برای برون رفت از شرایط اقتصادی امروز دادم ولی آن طور که باید به آن توجه نشد. یکی همین ضرورت کمک به سفره اقشار نیازمند جامعه برای انتهای سال بود که من آن را حوالی مهرماه به رئیس مجلس ارائه کردم. البته ان چیزی که مدنظر بنده بود با آن چیزی که زمزمه های اجرای آن به گوش می رسد متفاوت است. ما در شرایط اقتصادی خاصی قرار داریم که بعد از انقلاب اسلامی بی سابقه است و تجربه ای این چنینی نداشته ایم. نرخ بیکاری و تورم در حال رشد است، تولید به مشکل خورده و کارخانه ها در حال تعطیل شدن هستند، ارزش پول ملی بسیار کم شده و ... این وضعیت بدی برای مردم رقم زده و باید فکری به حال آنها کرد. این وضعیت نیاز به اقدامات و طرح های آنی، کوتاه مدت و در ادامه کار، طرح های میان مدت و بلند مدت دارد. اما الان جامعه به اقدامات آنی نیاز دارد تا آسیب کمتری ببیند.
یعنی جامعه در یک شوک اقتصادی است؟
نه، تصور نکنید ما الان در شوک اقتصادی هستیم. ما از این مرحله گذشته ایم و شوک وارد شده و در حال حاضر جامعه در بهت اقتصادی است. برای روشن شدن صحبتم یک مثال بزنم. وقتی یک تصادف رانندگی صورت می گیرد و چند نفر کشته می شوند، این یک شوک است اما کسی که زنده مانده و به اطراف خود نگاه می کند که عزیزانش کشته و تکه تکه شده اند دچار بهت می شود. این بهت، فشارها و تبعاتی دارد که با گذشت مدت زمان کوتاهی بروز می کند. کسی که به بهت رفته دیگر مثل سابق رفتار نمی کند و می تواند عکس العمل های خطرناکی از خود نشان دهد. این نکته مهمی است که باید مسئولین به آن توجه کنند که جامعه بهت زده، جامعه خطرناکی است. پس در این شرایط کار ما کمک به اقتصاد بهت زده و توجه به فضای روانی بهت زدگان نیز هست یعنی باید دنبال آرام بخش و مسکن باشیم تا موقتا از یک گردنه خطر عبور کنیم. به ویژه در مورد رشد بیکاری من بارها هشدار داده ام و باز هم تکرار می کنم که گذشتن هر چیزی از حد ظرفیت خاص خود می تواند یک فاجعه بیافریند، مثل ریشترهای یک زمین لرزه است که هر چه بالاتر برود به مرز یک زلزله بزرگ نزدیک می شود. هر مشکلی یک راهکار دارد و من هم برای این معضل پیشنهاداتی دارم که نمی خواستم رسانه ای شود اما در مصاحبه دیگری با شما جزئیات آن طرح مربوط به بیکاری را به طور مفصل اعلام می کنم شاید همت بیشتری برای عملی کردن آن ببینم.
می توانید توضیحی درباره جزئیات و ویژگی های طرح خودتان بدهید تا بعد به تفاوت هایش با کارت معیشت برسیم؟
با همان شرایط خاص اقتصادی که توضیح دادم قدرت خرید و مدیریت اقتصادی پنج دهک جامعه به هم ریخته و نیاز به کمک دارند. سه دهک پایین که اوضاع بحرانی دارد و شرایطش بسیار سخت تر شده و کمک فوری می خواهد. یعنی مسکن فوری باید برای آنها پیدا کرد تا بعدا با طرح های کوتاه مدت و میان مدت اتفاقی اساسی ترتیب داده شود. بهترین کمکی که می توان در اینجا داشت کمک به سبد خانوار است. سفره مردم را یک عنصر تنها ندانید، این مورد روی تمام زندگی آنها تاثیر دارد، از سلامت جسمی تا سلامت روانی یک خانواده می تواند با سفره اش تغییر کند. سفره خالی هم فشار جسمی دارد و هم فشار روحی. مردم مشکلات دیگری دارند مانند مسکن که برای کوتاه مدت کاری نمی توان برای آن انجام داد اما برای خوراک و غذای مردم که می توان کمکی کرد. پس باید اقلام و کالاهای ضروری که من 10 تا 15 قلم آن را پیشنهاد دادم با قیمت دو سال قبل به مردم ارائه شود تا سفره شان خالی نماند. این ارائه کالاها با قیمت دو سال قبل باعث تقویت پول ملی می شود، چیزی که گویا مسئولین دولتی توجهی به آن نمی کنند و فقط درباره ارز و عدد قیمت دلار حرف می زنند. ارزش پول ملی مسئله بزرگی است، من در جایی گفتم که کشورهایی مثل آرژانتین و روسیه در اوج اقتدار اقتصادی تنها به دلیل پایین آمدن ارزش پول ملی به سمت فروپاشی اقتصادی رفتند. این مورد را باید جدی گرفت. در هر طرح اقتصادی باید به این مسئله توجه شود و من هم در طرحم، این ویژگی را اعمال کردم. از طرفی تاکید داشتم که مبادا مسئله کوپن مطرح شود و این ها به صورت کوپن به دست مردم برسد. آنچه مد نظر من بوده، کارت اعتباری شبیه کارت سوخت است. کوپن برای زمانی است که کمبود کالای مورد نیاز وجود دارد اما اکنون ما کمبود کالا نداریم بلکه قدرت خرید کالا نیست. این کارت اعتباری هم باید چیزی باشد که بتوان با آن یکسری اقلام مثل برنج ، روغن، گوشت و ... را خریداری کرد.
اما آنچه از زبان برخی نماینده های مجلس مطرح شده تفاوت هایی با طرح شما دارد.
تفاوت اول و مهم درباره جامعه هدفی است که در نظر گرفته شده، من اشاره کردم که پنج دهک جامعه مدیریت اقتصادی خودش را از دست داده ولی در این طرح جدید صحبت از 17 میلیون نفر شده که این یعنی تنها دو دهک پایین و قسمتی از دهک سوم جامعه. متاسفانه این تعدادی کمی از مردم را شامل می شود. در حالی که اشاره کردم 3 دهک در فشار شدید هستند و حداقل باید آنها را پوشش داد. البته نباید فراموش کنیم که خود اجرای این طرح یک گام رو به جلویی است ولی کاش بخش بیشتری از مردم را پوشش می داد. از طرف دیگر بحث من سر شیوه ارائه این خدمات نیز هست. من اشاره کردم که مخالف کوپن هستم از طرف دیگر مخالف پرداخت پول مستقیم نیز هستم.
به دلیل اثرات تورم زایی آن؟
البته در کل هر کدام از این شیوه ها، چون به نوعی تزریق پول است اثرات تورمی دارد ولی مشخصا پرداخت پول مستقیم اثراتش بیشتر است. هر چند دیگر کار از تورم گذشته و تاکید دارم که در بهت اقتصادی هستیم. بحث من این است که ممکن است با پرداخت پول مستقیم این مبالغ به سفره مردم نرود و در جای دیگری صرف شود. لزوما استفاده نادرست منظورم نیست اما ممکن است به بخش درمان و یا به سمت هزینه های مورد نظر سرپرست خانوار برود و ... یعنی این پولی که برای سفره مردم در نظر گرفته شده در جای دیگری صرف شود. در حالی که هدف این طرح سفره مردم است. پرداخت مستقیم می تواند طرح را از اهدافش منحرف کند. البته تکرار می کنم که در هر صورت خود اجرای این طرح یک حرکت رو به جلو است و به شرایط بهت زده ما از لحاظ روانی کمک زیادی می رساند. امیدوارم این اتفاق رخ دهد و از فشار مردم کاسته شود. ما در شرایط تحریم باید هر سه ماه یک برنامه موقت داشته باشیم که جلوی آسیب ها را بگیریم، این کار هم اقدام خوبی در این راستا است.