در آخرین روز مهر ماه رئیس جمهور طی ابلاغ بخشنامه ی بودجه 92 از دستگاه های اجرایی خواست تا با صرفه جویی در هزینه ها به دنبال یافتن راه های جدید برای درآمد باشند.
احمدی نژاد در این بخشنامه که گویی منتقدان این سال های او نوشته اند از انضباط مالی، تعادل میان هزینه و درآمد، کاهش وابستگی به نفت، افزایش درآمد دستگاه ها، فروش اوراق مشارکت، حضور بخش غیر دولتی، جذب سرمایه گذاری خارجی و حذف عملیات موازی میان دستگاه ها سخن گفته است. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی در مورد تک تک این موارد منتقد دولت بوده اند.
رئیس جمهور در ابتدای این بخشنامه از پيش‌بيني ركود نسبي اقتصاد جهاني در سال آينده و ادامه تحريم‌ها به عنوان دلایل بستن بودجه به روش انقباضی یاد کرده است. وی از دستگاه های اجرایی خواست با تبديل كردن تهديد به فرصت و پياده‌سازي و عملياتي كردن اقتصاد مقاومتي، بسترهاي مناسب براي ايفاي وظايف دولت براي حمايت از توليد ملي، كار و سرمايه ايراني و كاهش وابستگي به درآمدهاي نفتي را ايجاد كنند. اما کارشناسان اقتصادی دلایلی دیگری را برای این تصمیم برشمرده اند. آنها عدم مدیریت صحیح در حوزه اقتصاد و کاهش درآمد نفت در اثر تحریم را از دلایلی این تصمیم دولت می دانند.
افزایش نقدینگی در نتیجه تبدیل ارز حاصل از نفت به ریال و تزریق آن به جامعه، عدم انضباط مالی دولت، افزایش هزینه های جاری و کاهش در آمد دولت از جمله عواملی است که کارشناسان بر آن تاکید دارند.
آنچه از کلیت بخشنامه بر می آید این است که دولت ديگر همچون گذشته به دستگاه‌ها اعتبار نخواهد داد و دستگاه ها بايد به دنبال تامين هزينه‌هاي خود باشد.
فرارو این سوال را که «چرا دولت در آخرین سال به این فکر افتاده است؟» را با دو تن از نمایندگان مجلس در میان گذاشته است:
موسی الرضا ثروتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفتگو با فرارو گفت: « وقتی کشور در شرایط تحریم به سر می برد و نفت به نصف مقدار قبل به فروش می رسد، چاره نیست جز اینکه بودجه را انقباضی ببندیم. بنا به فرموده مقام معظم رهبری مبنی بر اقتصاد مقاومتی دولت می بایست در این شرایط به دنبال منابع دیگر برای کسب درآمد باشد.»
ثروتی در مورد تعریف بودجه انقباضی گفت: «در این نوع از بودجه نویسی دولت می بایست به دنبال منابع درآمدی تازه و راه های کاهش هزینه باشد. یکی از منابع درآمد، مالیات است که مجلس با تصویب یک فوریتی طرح مالیات در صدد است تا با حذف بخشودگی مالیات، چرخ مملکت را با درآمد مالیات و درآمد ناشی از تولید بچرخاند.»
وی با اشاره به بخشنامه جدید رئیس جمهور به سازمانها افزود: «دولت در تلاش است تا با کاهش و صرفه جویی در امر هزینه ها در دستگاه ها و افزایش درآمدها از راه های جدید در راه اقتصاد مقاومتی قدم بردارد.»
این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که چرا دولت در سال پایانی اقدام به بستن بودجه به شکل انقباضی کرده است گفت: «آن سالهایی که ما به آقای رئیس جمهور می گفتیم که به دلار های نفتی دل نبندد، ایشان عشق خرج کردن داشت. سال 86 ما نسبت به بیماری هلندی به دولت اخطار کردیم. آن سال مجلس می گفت که پول نفتی که در جامعه ریخته می شود باعث تورم می شود، آن سال آقای رئیس جمهور کمتر توجه کردند. در مورد بحث هدفمند کردن یارانه ها هم نظر مجلس همین بود. اما آقای رئیس جمهور مایل بود که به مردم پول بدهد. رقم پولی که به مردم داده شد دو برابر درآمد دولت بود.»
ثروتی در پاسخ به این سوال که چرا ساختار اجازه داده است تا طی این سالها دولت با آزمون و خطا کار را به اینجا برساند گفت: «دولت با تخلفات در قانون بودجه هر سال به همین روش عمل کرده است. مجلس هم با معرفی چند باره دولت به قوه قضائیه سعی کرده است تا از تخلفات بیشتر دولت جلوگیری کند.»
وی با اشاره به اجرا شدن تنها 30 درصد از برنامه چهارم و عدم اجرای مناسب برنامه پنجم گفت: «ما در برنامه چهارم در مورد بحث تولید و صرفه جویی اقتصادی و تولید و بسیاری از مسائل دیگر مصوبه داشتیم که دولت موفق به اجرای آن نشد. در آن زمان دولت به این مسائل توجه کمتری داشت. اما حالا رسیده است به نقطه که نمی بایست می رسید. دولت می بایست با برنامه ریزی و کاهش وابستگی به نفت کاری می کرد که حالا به این نقطه نرسد.»
این نماینده مجلس افزایش میزان تحریم ها و کاهش پنجاه درصدی صادرات نفت را در این مورد موثر خواند و گفت: «دو عامل تحریم و سیاست های نادرست اقتصادی در تصمیم دولت مبنی بر بستن بودجه به روش انقباضی موثر بوده است.»
همچنین دکتر غلامرضا تاجگردون عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفتگو با فرارو گفت: «شرایط پیش رو دولت را مجبور به بستن بودجه انقباضی کرده است.»
وی با اشاره به حجم زیاد پروژه های در دست ساخت دولت گفت: « دولت در این سال ها به دلیل پروژه های در دست ساخت مجبور به بستن بودجه های انبساطی بوده است.»
تاجگردون با اشاره به بودجه 100 هزار میلیارد تومانی و 4.5 تا 5 برابر شدن رشد بودجه جاری در کنار عدم رشد بودجه های عمرانی گفت: «در صورت تکرار، این روند می توانست در ادامه مشکلات زیادی برای دولت به همراه داشته باشد.»
این نماینده مجلس پیش بینی کرد که حجم عظیمی از پروژه ها به دولت بعد منتقل شود.
بنابراین می بایست منتظر ماند و دید که دولت بعدی با این حجم از پروژه های ناتمام و یک بودجه انقباضی چه خواهد کرد.