استان قم دارای 810 اثر تاریخی است که 302 اثر آن در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است و این آثار در برگیرنده شاهکارهای معماری سنتی بی‌نظیری هستند. در میان این آثار، مساجد قم از ارزش معماری و تاریخی بسیاری برخوردار است.
اهمیت زیارتی شهر قم در درجه اول مربوط به وجود بارگاه مطهر حضرت معصومه(س) و سپس به دلیل مزارهای متعدد علویان در این شهر و نیز مسجد مقدس جمکران است. قم به دلیل وجود این اماکن متبرکه و نیز جایگاهی که در خصوص فضیلت آن در روایات متعدد ذکر شده است، دومین شهر مقدس ایران بعد از مشهد و پایتخت مذهبی ایران نام گرفته است.
مسجد امام حسن عسگری(ع)
به دلیل موقعیت مذهبی و جایگاه ویژه قم در طول تاریخ مساجد زیادی نیز در آن بنا شده است که هر کدام به دلایلی از اعتبار خاصی برخوردارند. از میان مساجد قم مسجد امام حسن عسگری(ع) به عنوان قدیمی ترین مسجد قم از اعتبار و سندیت خاصی برخوردار است.
این مسجد که در نزدیکی حرم مطهر و در ابتدای خیابان آستانه واقع شده بنا به دستور امام حسن عسگری(ع) و به دست وکیل و نماینده آن حضرت در قرن سوم هجری ساخته شده است. این مسجد همواره مورد توجه و عنایت علما و بزرگان بوده و در نوع خود از مساجد منحصر به فرد در دنیای اسلام است.
مسجد امام حسن عسگری(ع) دارای سه در ورودی و در حال حاضر دارای شش شبستان است که محل برگزاری نماز، جلسات سخنرانی، درس و اعتکاف است.
در هنگام ورود به مسجد اگر راه ورود خود را از درب بزرگ شرقی انتخاب کنيم به وسيله راهرو کوتاهی به هشتی‌ای می‌رسيم که حد فاصل شبستان کبير و فيض است، همچنین راه ورود به حياط و راه پله پشت بام و درب اتاق خادم هم به اين جا باز می‌شود و گنبد آجری کوتاهی نيز سقف آن را می‌پوشاند.
در سمت چپ این قسمت، درب کوچک چوبی و قديمی وجود دارد که شايد کمتر کسی راجع به آن سؤال کند و بخواهد بداند اين درب به کجا باز می شود ولی پشت اين در قديمی انبار و سرداب نسبتاً عجيبی است در اين سرداب شش جسد از حدود 320 سال پيش وجود داشته که البته تا اين زمان تنها فقط اسکلت آن ها باقی مانده است. این جسدها کاملاً مکشوف و در کف سرداب قرار داشت و تنها چند رديف آجر بين آن ها فاصله بود تا اينکه به دستور يکی از علما روی آن ها پوشانده شد.
مسجد جامع قم
مسجد جامع قم از جمله مساجد دو ایوانی ایران است که شکل مربع مستطیل دارد. این مسجد که پس از مسجد امام حسن عسگری(ع) قدیمی ترین مسجد شهر قم محسوب می‌شود در خیابان آذر واقع است.
اسكلت اصلي گنبدخانه متوازن آن، به نيمه نخست سده ششم هـجری قمری تعلق دارد. به اعتبار متون معتبر، سال احداث بناي كنوني گنبدخانه این مسجد 529 هـجری قمری است؛ اين تاريخ تا پيش از تعميرات دوران فتحعلي شاه دركتيبه هاي گچبري موجود در بنا به وضوح نمايان بود.
مسجد جامع قم داراي قسمت های دیدنی مختلف از جمله ایوان، مقصوره، گوشواره ها، شبستان ها، سردر ورودی، محراب ها، صحن، زیرزمین و گنبدی باشکوه است.
همچنین كتيبه هاي زيادي در این مسجد وجود دارد که يكي از اين كتيبه ها، كتيبه بالاي ايوان جنوبي است كه نويسنده آن "محمد حسين شيرازي" بوده وآن را در سال 529 هـجری قمری نوشته است. متن اين كتيبه، قسمتي از سوره مباركه نور است كه با خطي زيبا با كاشي معرق، منقوش شده است که به دستور مرحوم حضرت آيت الله العظمي بروجردي تجد يد بنا شد.
از زیبایی های چشمگیر این مسجد کاشی کاری ها، تزئینات رنگی، گچی و مقرنس های متعدد آن است.
مسجد اعظم قم
مسجد اعظم که به دلیل عظمت و بزرگی، به این نام شهرت یافته در سال 1374 هجری قمری به دستور آیت الله العظمی بروجردی در جبهه غربی حرم مطهر حضرت معصومه(س) و به دست استاد حسین بن محمد معمار معروف به "لرزاده" به سبک سه ایوانی بنا شده است.
مجموع مساحت این مسجد تقریبا 12 هزار مترمربع است و از نظر استحکام از بناهای کم نظیر اسلامی است. این مسجد به سبک معماری اسلامی بنا شده که دارای گنبد بسیاری بزرگی به قطر 30 متر و گلدسته های بلندی به ارتفاع 25 متر است.
همچنین یک برج ساعت زنگی بزرگ و زیبا در شمال مسجد قرار دارد که از چهار جهت دیده می شود. این مسجد از نظر تزئینات و کاشی کاری و جلوه های هنر اسلامی از نمونه های بدیع کاشی کاری در قرن اخیر به شمار می رود.
مسجد اعظم قم به عنوان چهارده هزارمین اثر ملی تاریخی کشور به ثبت رسیده است. شکوه و زیبایی کاشی های معرق و مقرنس های زیبای این بنا در کنار گنبد عظیم آن توجه هر بازدید کننده ای را به خود جلب می کند.
مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران که در سال 373 هجری قمری به دستور حضرت مهدی (عج) ساخته شده در شش کیلومتری شهر قم و در دامنه کوه دو برادران قرار دارد.
این مسجد همه روزه و به ویژه شب های چهارشنبه پذیرای گروه زیادی از علاقمندان به اهل بیت(ع) از نقاط مختلف ایران و جهان است.
مسجد مقدس جمکران در طول قرن ها چندین بار تجدید بنا شده است.
قم دارای مساجد تاریخی و معتبر دیگری از جمله مسجد پنجه علی (مسجد صیئی)، مسجد عشقعلی، مسجد صرم، مسجد جامع کهک، مسجد میدان کهنه، مسجد امام حسن مجتبی(ع) مسجد فاطمیه (مسجد خانم) نیز می باشد.
اهمیت زیارتی شهر قم در درجه اول مربوط به وجود بارگاه مطهر حضرت معصومه(س) و سپس به دلیل مزارهای متعدد علویان در این شهر و نیز مسجد مقدس جمکران است. قم به دلیل وجود این اماکن متبرکه و نیز جایگاهی که در خصوص فضیلت آن در روایات متعدد ذکر شده است، دومین شهر مقدس ایران بعد از مشهد و پایتخت مذهبی ایران نام گرفته است.
مسجد امام حسن عسگری(ع)
به دلیل موقعیت مذهبی و جایگاه ویژه قم در طول تاریخ مساجد زیادی نیز در آن بنا شده است که هر کدام به دلایلی از اعتبار خاصی برخوردارند. از میان مساجد قم مسجد امام حسن عسگری(ع) به عنوان قدیمی ترین مسجد قم از اعتبار و سندیت خاصی برخوردار است.
این مسجد که در نزدیکی حرم مطهر و در ابتدای خیابان آستانه واقع شده بنا به دستور امام حسن عسگری(ع) و به دست وکیل و نماینده آن حضرت در قرن سوم هجری ساخته شده است. این مسجد همواره مورد توجه و عنایت علما و بزرگان بوده و در نوع خود از مساجد منحصر به فرد در دنیای اسلام است.
مسجد امام حسن عسگری(ع) دارای سه در ورودی و در حال حاضر دارای شش شبستان است که محل برگزاری نماز، جلسات سخنرانی، درس و اعتکاف است.
در هنگام ورود به مسجد اگر راه ورود خود را از درب بزرگ شرقی انتخاب کنيم به وسيله راهرو کوتاهی به هشتی‌ای می‌رسيم که حد فاصل شبستان کبير و فيض است، همچنین راه ورود به حياط و راه پله پشت بام و درب اتاق خادم هم به اين جا باز می‌شود و گنبد آجری کوتاهی نيز سقف آن را می‌پوشاند.
در سمت چپ این قسمت، درب کوچک چوبی و قديمی وجود دارد که شايد کمتر کسی راجع به آن سؤال کند و بخواهد بداند اين درب به کجا باز می شود ولی پشت اين در قديمی انبار و سرداب نسبتاً عجيبی است در اين سرداب شش جسد از حدود 320 سال پيش وجود داشته که البته تا اين زمان تنها فقط اسکلت آن ها باقی مانده است. این جسدها کاملاً مکشوف و در کف سرداب قرار داشت و تنها چند رديف آجر بين آن ها فاصله بود تا اينکه به دستور يکی از علما روی آن ها پوشانده شد.
مسجد جامع قم
مسجد جامع قم از جمله مساجد دو ایوانی ایران است که شکل مربع مستطیل دارد. این مسجد که پس از مسجد امام حسن عسگری(ع) قدیمی ترین مسجد شهر قم محسوب می‌شود در خیابان آذر واقع است.
اسكلت اصلي گنبدخانه متوازن آن، به نيمه نخست سده ششم هـجری قمری تعلق دارد. به اعتبار متون معتبر، سال احداث بناي كنوني گنبدخانه این مسجد 529 هـجری قمری است؛ اين تاريخ تا پيش از تعميرات دوران فتحعلي شاه دركتيبه هاي گچبري موجود در بنا به وضوح نمايان بود.
مسجد جامع قم داراي قسمت های دیدنی مختلف از جمله ایوان، مقصوره، گوشواره ها، شبستان ها، سردر ورودی، محراب ها، صحن، زیرزمین و گنبدی باشکوه است.
همچنین كتيبه هاي زيادي در این مسجد وجود دارد که يكي از اين كتيبه ها، كتيبه بالاي ايوان جنوبي است كه نويسنده آن "محمد حسين شيرازي" بوده وآن را در سال 529 هـجری قمری نوشته است. متن اين كتيبه، قسمتي از سوره مباركه نور است كه با خطي زيبا با كاشي معرق، منقوش شده است که به دستور مرحوم حضرت آيت الله العظمي بروجردي تجد يد بنا شد.
از زیبایی های چشمگیر این مسجد کاشی کاری ها، تزئینات رنگی، گچی و مقرنس های متعدد آن است.
مسجد اعظم قم
مسجد اعظم که به دلیل عظمت و بزرگی، به این نام شهرت یافته در سال 1374 هجری قمری به دستور آیت الله العظمی بروجردی در جبهه غربی حرم مطهر حضرت معصومه(س) و به دست استاد حسین بن محمد معمار معروف به "لرزاده" به سبک سه ایوانی بنا شده است.
مجموع مساحت این مسجد تقریبا 12 هزار مترمربع است و از نظر استحکام از بناهای کم نظیر اسلامی است. این مسجد به سبک معماری اسلامی بنا شده که دارای گنبد بسیاری بزرگی به قطر 30 متر و گلدسته های بلندی به ارتفاع 25 متر است.
همچنین یک برج ساعت زنگی بزرگ و زیبا در شمال مسجد قرار دارد که از چهار جهت دیده می شود. این مسجد از نظر تزئینات و کاشی کاری و جلوه های هنر اسلامی از نمونه های بدیع کاشی کاری در قرن اخیر به شمار می رود.
مسجد اعظم قم به عنوان چهارده هزارمین اثر ملی تاریخی کشور به ثبت رسیده است. شکوه و زیبایی کاشی های معرق و مقرنس های زیبای این بنا در کنار گنبد عظیم آن توجه هر بازدید کننده ای را به خود جلب می کند.
مسجد مقدس جمکران
مسجد مقدس جمکران که در سال 373 هجری قمری به دستور حضرت مهدی (عج) ساخته شده در شش کیلومتری شهر قم و در دامنه کوه دو برادران قرار دارد.
این مسجد همه روزه و به ویژه شب های چهارشنبه پذیرای گروه زیادی از علاقمندان به اهل بیت(ع) از نقاط مختلف ایران و جهان است.
مسجد مقدس جمکران در طول قرن ها چندین بار تجدید بنا شده است.
قم دارای مساجد تاریخی و معتبر دیگری از جمله مسجد پنجه علی (مسجد صیئی)، مسجد عشقعلی، مسجد صرم، مسجد جامع کهک، مسجد میدان کهنه، مسجد امام حسن مجتبی(ع) مسجد فاطمیه (مسجد خانم) نیز می باشد.