شواهد میدانی حاکی است در چند ماه اخیر کمبود گوشت تولیدی در داخل کشور سبب افزایش قیمت این محصول شده و مسوولان برای برون رفت از این وضعیت، سعی کردند نیاز داخلی را با واردات جبران کنند.
هر چند این راهکار نیز نتوانست کمک چندانی به مصرف‌کنندگان به ویژه اقشار ضعیف جامعه کند، زیرا این روزها گوشت با قیمتی بین ۲۸ تا ۳۵ تومان به ازای هر کیلو، کالایی لوکس در سبد خرید خانوار به حساب می‌آید.حال چه باید کرد؟آیا وضعیت به همین منوال ادامه خواهد یافت؟برای برون از بحران گوشت چه اقداماتی باید انجام داد؟
سعید سلطانی سروستانی - رئیس اتحادیه دامداران ایران- در گفتگویی با اقتصاد پرس در مورد آخرین وضعیت میزان تولید داخلی و برخی از حواشی صنعت گوشت کشور، توضیحاتی ارائه داده، که در ادامه می خوانیم:
آقای سلطانی وضعیت تولید گوشت در سال جاری را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
میزان تولید سالانه به وضعیت پرواربندی بستگی دارد، زیرا برخی دامداران سه ماه و نیم، بعضی ۴ ماه و عده‌ای دیگر نیز ۵ ماه را صرف پرواربندی گوسفندهای خود می‌کنند و با توجه به این وضعیت، امسال شاهد تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن گوشت خواهیم بود.
برای افزایش میزان تولید داخلی چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
طرحی را ارائه داده‌ایم و توافقاتی نیز میان اتحادیه و شرکت پشتیبانی دام و علوفه بسته شده که بر اساس آن طی قراردادی به دامداران علوفه دهیم و ملبغ آن را به صورت چک، سفته و یا ضمانت پس از اتمام پرواربندی دریافت کنیم. در چنین شرایطی این طرح قرارداد کنترل شده بود و به حتم تولید گوشت داخلی به بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن می‌رسد، اما متاسفانه تا کنون این طرح اجرایی نشده است.
این طرح اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
چند ماه پیش تفاهم‌نامه این طرح با معاونت داخلی وزارات صنعت، معدن و تجارت امضا و مقرر شد که شرکت پشتیبانی به دامداران علوفه تحویل دهد و طبیعی است که برای این کار ضمانت بانکی و وثیقه ملکی نیاز است. متاسفانه بیشتر دامداری‌ها به بانک‌ها مقروض بوده و فاقد چنین ضمانت‌هایی هستند و امکان ارائه تضمین را ندارند. هدف اصلی این بود که با چنین قراردادهایی وزن لاشه را حدود ۱۰ درصد افزایش دهیم و در نتیجه میزان گوشت وارداتی را از این طریق تامین کنیم و بدین ترتیب برای تامین نیاز داخلی به خودکفایی برسیم و این مساله مستلزم اجرایی شدن این طرح است.
در صورت اجرایی نشدن این طرح، آیا میزان تولید داخلی دستخوش تغییر خواهد شد؟
اگر این طرح پیش از سال ۹۲ اجرایی می‌شد، به طور قطع شاهد ورود گوشت گوسفندی پرواری از اردیبهشت ماه و ورود گوشت گوساله از شهریورماه به بازار داخلی بودیم، اما هر چه اجرای این طرح به تاخیر بیافتد، شاهد دیر وارد شدن گوشت تولید داخل به بازارهستیم و تولید امسال به سال آینده موکول می‌شود.
میزان سرانه مصرفی گوشت هر ایرانی چند کیلوگرم است؟
براساس آمارها، میانگین مصرف گوشت قرمز از سوی هر ایرانی ۱۳ کیلوگرم است که در مجموع ۹۸۰ هزار تن می‌شود، اما با وجود این آمار میزان مصرف داخلی بالاتر است.
در خبرها بارها آمده که مقداری از تولید داخلی در حال قاچاق از کشور است. در مورد این مساله توصیح بفرمایید.
به دلیل پایین آمدن ارزش ریال و در مقابل افزایش قیمت دلار، بخشی از دام‌ها به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود و در این میان دلالان سودجو برای کسب درآمد بیشتر دام‌های پرواری را به صورت زنده از کشور خارج می‌کنند و به این صورت توازن میان عرضه و تقاضا را بر هم می‌زنند.
کیفیت گوشت گوسفند ایرانی از تمام گوشت‌های دنیا بهتر است و این گوشت لذیذتر و مرغوب‌تر است، بنابراین کشورهای حوزه خلیج‌فارس دو برابر قیمت برای خرید گوشت گوسفند ایران می‌پردازند و تقاضا برای این محصول رو به افزایش است و با توجه ممنوعیت صادرات گوشت و دام، شاهد قاچاق دام زنده از طریق راه زمینی به عراق و بصره و از آن طریق به کشورهای حوزه خلیج‌فارس هستیم و گوساله پرواری نیز به ترکیه قاچاق می‌شود.
قیمتی که برای دام‌های قاچاق پرداخت می‌شود، چقدر است؟
برای گوسفند زنده کیلویی ۵ تا ۷ دلار در مرز پرداخت می‌شود که با توجه به افزایش قیمت دلار، نرخ قابل توجهی محسوب می‌شود؛ این در حالی است که قیمت دام زنده در ایران از این میزان پایین‌تر است.
گوساله را نیز به صورت راس خارج می‌کنند و برای آن ۲ تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پرداخت می‌شود که به عبارت دیگر هر کیلو گوشت گوساله به قیمت ۲۰ هزار تومان از کشور قاچاق می‌شود و این مساله به سود دلالان تمام می‌شود.
قیمت تمام شده هر کیلو گوشت گوسفند و گوساله برای دامدار چه مبلغی است؟
قیمت تمام شده برای تولید گوشت گوسفند ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان به اضافه سود معقول ۱۰درصدی و برای گوساله ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان است. باید گفت به قیمت گوشت از آنچه دامدار تعیین می‌کند تا به دست مصرف‌کننده برسد، افزوده می‌شود. البته بسیار دیده شده که بین قیمت گوشت در استان تهران با استان‌های دیگر گاهی اوقات ۲۵ درصد اختلاف قیمت وجود دارد و حتی قیمت گوشت در تهران نسبت به شهرهای همجوار ۱۰ درصد گران‌تر است.
وضعیت نظارت بر عملکرد دامداری‌ها چگونه است؟
نظارت باید بر دو بخش صورت گیرد؛ یکی نظارت بر قیمت است و دیگری نظارت بر نحوه تولید و مسائل فنی آن که متاسفانه با توجه به اینکه اتحادیه نمی‌تواند حمایتی از اعضا کند و تسهیلاتی ارائه دهد، نمی‌تواند بر مسائل فنی نظارت کند؛ در صورت اجرایی شدن طرح خودکفایی و ارائه علوفه به دامدار می‌توانستیم بر نحوه عملکرد او نظارت کنیم و از او می‌خواستیم که دام را به وزن مورد نظر ما برساند و پس از اتمام پرواربندی دام از وی تحویل گرفته می‌شد.
یعنی هیچ گونه نظارتی از سوی شما بر دامداری‌ها صورت نمی گیرد و فقط نظارت بر قیمت انجام می‌شود؟
بله، فقط سازمان حمایت در حوزه قیمت نظارت دارد؛ وگرنه در سایر بخش‌ها نظارتی صورت نمی‌گیرد و تولیدکننده تصمیم می‌گیرد گوسفند را ۴ ماه نگهداری کند و دلالان نیز ترجیح می‌دهند دام‌های سبک‌تر را خریداری کنند. در این زمان دامدار ترجیح می‌دهد دام خود را بفروشند، زیرا امنیت شغلی و تضمینی برای خرید دام از سوی نهادهای حمایتی وجود ندارد. عجولانه تصمیم می‌گیرد و دام خود را به فروش می‌رساند و ریسک نمی کند.
برای تامین ۱۰۰ درصدی نیاز داخلی کشور چه راهکاری دارید؟
طرح خودکفایی، طرحی منطقی است و کار غیرممکنی نیست و در صورت اجرایی شدن می‌توان انتظار داشت که گوسفند با وزن بین ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم تولید و به بازار عرضه شود. الان در کشور به دلیل نبود هیچ گونه قرارداد و طرحی، پرواربند از بازار تبعیت می‌کند و این کار سبب شده تا بر اساس اعلام مرکز آمار ایران متوسط وزن لاشه در سال گذشته ۱۷ کیلوگرم باشد که استاندارد جهانی ۲۱ کیلیوگرم فاصله دارد.
این در حالی است که پرورش گوسفند تا ۲۴ کیلوگرم امکان‌پذیر است و گاهی اوقات نیز دیده شده در برخی از نژادها گوسفند ۳۰ کیلو و بیش از آن نیز پروار بسته شده است که صرفه اقتصادی ندارد، اما پرواربندی گوسفند تا وزن ۲۴ کیلوگرم اقتصادی است، بنابراین اگر به متوسط وزن ۱۷ کیلوگرم ۱۰ درصد اضافه کنیم، وزن گوسفند می‌تواند به ۱۸ کیلو و ۷۰۰ گرم برسد.
با توجه به این وضعیت چه میزان گوشت از خارج وارد می‌شود؟
۱۰ درصد نیاز کشور را از خارج وارد می‌کنیم (۱۰۰هزار تن) که با برنامه‌ریزی مناسب و صحیح می‌توان ۱۰۰ درصد نیاز داخلی را تامین کرد.
چه دلایلی موجب افزایش واردات گوشت به کشور شده است؟
دلایل متعددی را برای این مساله می‌توان ذکر کرد. دام زنده و نارس در مرزهای شرقی و غربی کشور قاچاق می‌شود و در چند سال گذشته شاهد ورود تب برفکی بودیم که به علت ناشناخته بودن باعث از بین رفتن ۶ میلیون راس دام شد و این مساله سبب کاهش ۳۰ درصدی جمعیت دامی کشور شد. اگر دام در داخل کشور پرواربندی شود، به طور قطع موجب اشتغال می‌شود.
واردات گوشت قرمز از کدام کشورها صورت می‌گیرد؟
استرالیا و برزیل جزو کشورهایی هستند که عمده واردات گوشت ازآنها صورت می‌گیرد و از ارمنستان، افغانستان و پاکستان نیز دام به صورت زنده به ایران صادر می‌شود که در مرز دام‌ها را سر بریده و به صورت لاشه و گوشت تازه وارد کشور می‌کنند.
قیمت تمام شده هر کیلو گوشت وارداتی چقدر است؟
بستگی دارد برای واردات گوشت از چه دلاری استفاده شود. اگر از ازر آزاد استفاده شود و قیمت هر کیلو گوشت حداقل ۶ دلار دلار باشد، بیش از ۲۰ هزار تومان تمام می‌شود و اگر از ارز ۱۲۲۶ استفاده شود، قیمت هر کیلو گوشت به زیر ۱۰ هزار تومان می‌رسد.
اگر برنامه بلندمدت در نظر بگیریم و پولی که برای خرید گوشت ار کشور خارج می‌شود، برای دامدار ایرانی و به نفع تولید ملی صرف کنیم، سبب می‌شود تا در بلندمدت دامدار انگیزه پیدا کرده و شاهد تولید مازاد بر مصرف و نیاز داخلی باشیم.
هر چند این راهکار نیز نتوانست کمک چندانی به مصرف‌کنندگان به ویژه اقشار ضعیف جامعه کند، زیرا این روزها گوشت با قیمتی بین ۲۸ تا ۳۵ تومان به ازای هر کیلو، کالایی لوکس در سبد خرید خانوار به حساب می‌آید.حال چه باید کرد؟آیا وضعیت به همین منوال ادامه خواهد یافت؟برای برون از بحران گوشت چه اقداماتی باید انجام داد؟
سعید سلطانی سروستانی - رئیس اتحادیه دامداران ایران- در گفتگویی با اقتصاد پرس در مورد آخرین وضعیت میزان تولید داخلی و برخی از حواشی صنعت گوشت کشور، توضیحاتی ارائه داده، که در ادامه می خوانیم:
آقای سلطانی وضعیت تولید گوشت در سال جاری را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
میزان تولید سالانه به وضعیت پرواربندی بستگی دارد، زیرا برخی دامداران سه ماه و نیم، بعضی ۴ ماه و عده‌ای دیگر نیز ۵ ماه را صرف پرواربندی گوسفندهای خود می‌کنند و با توجه به این وضعیت، امسال شاهد تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن گوشت خواهیم بود.
برای افزایش میزان تولید داخلی چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
طرحی را ارائه داده‌ایم و توافقاتی نیز میان اتحادیه و شرکت پشتیبانی دام و علوفه بسته شده که بر اساس آن طی قراردادی به دامداران علوفه دهیم و ملبغ آن را به صورت چک، سفته و یا ضمانت پس از اتمام پرواربندی دریافت کنیم. در چنین شرایطی این طرح قرارداد کنترل شده بود و به حتم تولید گوشت داخلی به بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن می‌رسد، اما متاسفانه تا کنون این طرح اجرایی نشده است.
این طرح اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
چند ماه پیش تفاهم‌نامه این طرح با معاونت داخلی وزارات صنعت، معدن و تجارت امضا و مقرر شد که شرکت پشتیبانی به دامداران علوفه تحویل دهد و طبیعی است که برای این کار ضمانت بانکی و وثیقه ملکی نیاز است. متاسفانه بیشتر دامداری‌ها به بانک‌ها مقروض بوده و فاقد چنین ضمانت‌هایی هستند و امکان ارائه تضمین را ندارند. هدف اصلی این بود که با چنین قراردادهایی وزن لاشه را حدود ۱۰ درصد افزایش دهیم و در نتیجه میزان گوشت وارداتی را از این طریق تامین کنیم و بدین ترتیب برای تامین نیاز داخلی به خودکفایی برسیم و این مساله مستلزم اجرایی شدن این طرح است.
در صورت اجرایی نشدن این طرح، آیا میزان تولید داخلی دستخوش تغییر خواهد شد؟
اگر این طرح پیش از سال ۹۲ اجرایی می‌شد، به طور قطع شاهد ورود گوشت گوسفندی پرواری از اردیبهشت ماه و ورود گوشت گوساله از شهریورماه به بازار داخلی بودیم، اما هر چه اجرای این طرح به تاخیر بیافتد، شاهد دیر وارد شدن گوشت تولید داخل به بازارهستیم و تولید امسال به سال آینده موکول می‌شود.
میزان سرانه مصرفی گوشت هر ایرانی چند کیلوگرم است؟
براساس آمارها، میانگین مصرف گوشت قرمز از سوی هر ایرانی ۱۳ کیلوگرم است که در مجموع ۹۸۰ هزار تن می‌شود، اما با وجود این آمار میزان مصرف داخلی بالاتر است.
در خبرها بارها آمده که مقداری از تولید داخلی در حال قاچاق از کشور است. در مورد این مساله توصیح بفرمایید.
به دلیل پایین آمدن ارزش ریال و در مقابل افزایش قیمت دلار، بخشی از دام‌ها به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود و در این میان دلالان سودجو برای کسب درآمد بیشتر دام‌های پرواری را به صورت زنده از کشور خارج می‌کنند و به این صورت توازن میان عرضه و تقاضا را بر هم می‌زنند.
کیفیت گوشت گوسفند ایرانی از تمام گوشت‌های دنیا بهتر است و این گوشت لذیذتر و مرغوب‌تر است، بنابراین کشورهای حوزه خلیج‌فارس دو برابر قیمت برای خرید گوشت گوسفند ایران می‌پردازند و تقاضا برای این محصول رو به افزایش است و با توجه ممنوعیت صادرات گوشت و دام، شاهد قاچاق دام زنده از طریق راه زمینی به عراق و بصره و از آن طریق به کشورهای حوزه خلیج‌فارس هستیم و گوساله پرواری نیز به ترکیه قاچاق می‌شود.
قیمتی که برای دام‌های قاچاق پرداخت می‌شود، چقدر است؟
برای گوسفند زنده کیلویی ۵ تا ۷ دلار در مرز پرداخت می‌شود که با توجه به افزایش قیمت دلار، نرخ قابل توجهی محسوب می‌شود؛ این در حالی است که قیمت دام زنده در ایران از این میزان پایین‌تر است.
گوساله را نیز به صورت راس خارج می‌کنند و برای آن ۲ تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پرداخت می‌شود که به عبارت دیگر هر کیلو گوشت گوساله به قیمت ۲۰ هزار تومان از کشور قاچاق می‌شود و این مساله به سود دلالان تمام می‌شود.
قیمت تمام شده هر کیلو گوشت گوسفند و گوساله برای دامدار چه مبلغی است؟
قیمت تمام شده برای تولید گوشت گوسفند ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان به اضافه سود معقول ۱۰درصدی و برای گوساله ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان است. باید گفت به قیمت گوشت از آنچه دامدار تعیین می‌کند تا به دست مصرف‌کننده برسد، افزوده می‌شود. البته بسیار دیده شده که بین قیمت گوشت در استان تهران با استان‌های دیگر گاهی اوقات ۲۵ درصد اختلاف قیمت وجود دارد و حتی قیمت گوشت در تهران نسبت به شهرهای همجوار ۱۰ درصد گران‌تر است.
وضعیت نظارت بر عملکرد دامداری‌ها چگونه است؟
نظارت باید بر دو بخش صورت گیرد؛ یکی نظارت بر قیمت است و دیگری نظارت بر نحوه تولید و مسائل فنی آن که متاسفانه با توجه به اینکه اتحادیه نمی‌تواند حمایتی از اعضا کند و تسهیلاتی ارائه دهد، نمی‌تواند بر مسائل فنی نظارت کند؛ در صورت اجرایی شدن طرح خودکفایی و ارائه علوفه به دامدار می‌توانستیم بر نحوه عملکرد او نظارت کنیم و از او می‌خواستیم که دام را به وزن مورد نظر ما برساند و پس از اتمام پرواربندی دام از وی تحویل گرفته می‌شد.
یعنی هیچ گونه نظارتی از سوی شما بر دامداری‌ها صورت نمی گیرد و فقط نظارت بر قیمت انجام می‌شود؟
بله، فقط سازمان حمایت در حوزه قیمت نظارت دارد؛ وگرنه در سایر بخش‌ها نظارتی صورت نمی‌گیرد و تولیدکننده تصمیم می‌گیرد گوسفند را ۴ ماه نگهداری کند و دلالان نیز ترجیح می‌دهند دام‌های سبک‌تر را خریداری کنند. در این زمان دامدار ترجیح می‌دهد دام خود را بفروشند، زیرا امنیت شغلی و تضمینی برای خرید دام از سوی نهادهای حمایتی وجود ندارد. عجولانه تصمیم می‌گیرد و دام خود را به فروش می‌رساند و ریسک نمی کند.
برای تامین ۱۰۰ درصدی نیاز داخلی کشور چه راهکاری دارید؟
طرح خودکفایی، طرحی منطقی است و کار غیرممکنی نیست و در صورت اجرایی شدن می‌توان انتظار داشت که گوسفند با وزن بین ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم تولید و به بازار عرضه شود. الان در کشور به دلیل نبود هیچ گونه قرارداد و طرحی، پرواربند از بازار تبعیت می‌کند و این کار سبب شده تا بر اساس اعلام مرکز آمار ایران متوسط وزن لاشه در سال گذشته ۱۷ کیلوگرم باشد که استاندارد جهانی ۲۱ کیلیوگرم فاصله دارد.
این در حالی است که پرورش گوسفند تا ۲۴ کیلوگرم امکان‌پذیر است و گاهی اوقات نیز دیده شده در برخی از نژادها گوسفند ۳۰ کیلو و بیش از آن نیز پروار بسته شده است که صرفه اقتصادی ندارد، اما پرواربندی گوسفند تا وزن ۲۴ کیلوگرم اقتصادی است، بنابراین اگر به متوسط وزن ۱۷ کیلوگرم ۱۰ درصد اضافه کنیم، وزن گوسفند می‌تواند به ۱۸ کیلو و ۷۰۰ گرم برسد.
با توجه به این وضعیت چه میزان گوشت از خارج وارد می‌شود؟
۱۰ درصد نیاز کشور را از خارج وارد می‌کنیم (۱۰۰هزار تن) که با برنامه‌ریزی مناسب و صحیح می‌توان ۱۰۰ درصد نیاز داخلی را تامین کرد.
چه دلایلی موجب افزایش واردات گوشت به کشور شده است؟
دلایل متعددی را برای این مساله می‌توان ذکر کرد. دام زنده و نارس در مرزهای شرقی و غربی کشور قاچاق می‌شود و در چند سال گذشته شاهد ورود تب برفکی بودیم که به علت ناشناخته بودن باعث از بین رفتن ۶ میلیون راس دام شد و این مساله سبب کاهش ۳۰ درصدی جمعیت دامی کشور شد. اگر دام در داخل کشور پرواربندی شود، به طور قطع موجب اشتغال می‌شود.
واردات گوشت قرمز از کدام کشورها صورت می‌گیرد؟
استرالیا و برزیل جزو کشورهایی هستند که عمده واردات گوشت ازآنها صورت می‌گیرد و از ارمنستان، افغانستان و پاکستان نیز دام به صورت زنده به ایران صادر می‌شود که در مرز دام‌ها را سر بریده و به صورت لاشه و گوشت تازه وارد کشور می‌کنند.
قیمت تمام شده هر کیلو گوشت وارداتی چقدر است؟
بستگی دارد برای واردات گوشت از چه دلاری استفاده شود. اگر از ازر آزاد استفاده شود و قیمت هر کیلو گوشت حداقل ۶ دلار دلار باشد، بیش از ۲۰ هزار تومان تمام می‌شود و اگر از ارز ۱۲۲۶ استفاده شود، قیمت هر کیلو گوشت به زیر ۱۰ هزار تومان می‌رسد.
اگر برنامه بلندمدت در نظر بگیریم و پولی که برای خرید گوشت ار کشور خارج می‌شود، برای دامدار ایرانی و به نفع تولید ملی صرف کنیم، سبب می‌شود تا در بلندمدت دامدار انگیزه پیدا کرده و شاهد تولید مازاد بر مصرف و نیاز داخلی باشیم.