با وجود اینکه بیشتر بانوان وظیفه مادری و همسری را به کارهای سخت بیرون از خانه ترجیح می دهند اما شرایط اقتصادی، برخی زنان را مجبور کرده که در فضای بیرون از خانه کار کنند و این در حالی است که وضع اشتغال زنان مورد بی توجهی قرار گرفته است.
اهمیت کار و فعالیت در اسلام همان بس که نه تنها از استقلال مالی، عدم وابستگی و تامین زندگی سخن گفته شده است، بلکه کار کردن به عنوان عبادت و جهاد در راه خدا مورد تاکید قرار گرفته است.
این اهمیت تا جایی پیش رفته است که پیامبر اسلام با بوسه بر دستان خشن و زمخت سعید انصاری، دست هایی را که برای تامین خانه و خانواده در تلاش است را از آتش جهنم محفوظ خواند.
بیان اینکه کارگران چرخ اقتصادی کشور را به حرکت در می‌آورند و به پشتوانه نیروی کار آنها است که پیشرفت‌های مختلفی در زمینه های گوناگون نصیب کشور شده است، پر گزاف نیست و از این رو قانون کار جمهوری اسلامی ایران که در سال 69 با 230 ماده و 121 تبصره به تصویب مجمع تشخیص مصلحت رسید و این قانون بعد از قانون اساسی کشور مهم ترین قانون در ایران است.
نامگذاری سال‌های اخیر به جهاد اقتصادی، حمایت از تولید ملی و دیگر اسامی اقتصادی نشان از اهمیت خاصی است که رهبری به موضوع کار و تولید دارند و سال جدید را هم که حماسه سیاسی و اقتصادی نامگذاری کردند، نشان از اهمیت ویژه بحث اقتصادی در کشور است.
در این بین حضور زنان در عرصه کار و فعالیت یکی از موضوعاتی است که از اهمیت چند جانبه برخوردار است. رشد و توسعه جنبه اجتماعی شخصیت زنان در جامعه و حضور در عرصه های تربیتی و آموزشی از جمله مواردی است که بااهمیت است اما مسائلی مانند نبود امنیت شغلی، دستمزد کم و حق بیمه حضور زنان شاغل را که نیمی از پیکره جامعه تلقی می شوند، تهدید می کند و این در حالی است که بسیاری از زنان که از نظر اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار ندارند، ناچار به حضور در کارگاه ها و کارخانه های تولیدی و خدماتی هستند.
با نگاه به این موضوع، با بهار رضایی که در یک شرکت تعاونی معدنی مشغول به فعالیت است به گفت و گو نشسته‌ایم.
او که در کنار فعالیت اجتماعی موفق به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در رشته زمین شناسی شده است، از مشکلات کارگران زن سخن می گوید.
در جامعه امروز، برخورد همسایه، خانواده و اطرافیان با یک زن کارگر چگونه است؟
این مورد متناسب با فرهنگ مناطق مختلف و سطح فکری افراد است و از این رو برخوردهای متفاوت با کارگران زن رخ می دهد.
نگاه اجتماع چطور؟
خود من از این اجتماع به عنوان قشری نجیب، فهیم و زحمتکش یاد می کنم. اینها افرادی هستند که تلاش دارند بار زندگی خود را بر دوش انسان دیگر قرار ندهند، چرا که بیشترین عاملی که سبب می شود یک زن بیرون از منزل کار کند، بحث نیازهای مالی است و یک زن که یکی از ارکان خانواده است تلاش می کند که در رفع نیازهای مالی در کنار همسر خویش قرار گیرد و این اگر تنها همین باشد به خودی خود ارزشمند است.
اینکه فرد نمی خواهد خود و خانواده اش سربار دیگران باشند و از راه حلال، تلاش و فعالیت های مستمر روزی خود را به دست می آورد، نباید مایه شرمساری باشد بلکه باید با دیده تحسین به این موضوع نگاه کرد.
البته باید گفت که برخی متوجه نیستند که این موضوع چقدر اهمیت دارد، این افراد متناسب با شغلی که دارند در تلاش هستند تا روزی خود را به دست آوردند، تمام این افراد که به عنوان کارگر کار می کنند الزاما افراد بی سوادی نیستند بلکه بسیاری از آنها به گونه ای رفتار می کنند که نشان از اطلاعات بالای آنها می دهد و این یک آسیب در جامعه است که قشر کارگر را افرادی بی سواد تلقی می کنند.
چه آسیب هایی در اجتماع متوجه کارگران زن است؟
در اجتماع ما یک زن تحصیلکرده وجود دارد که با توجه به سال هایی که برای تحصیل صرف کرده است، علاقه مند به حضور در جامعه و اشتغال است، که این به نوبه خود موقعیت مناسبی برای یک زن برای حضور در جامعه محسوب می شود اما افراد دیگری نیز هستند که به عنوان نان آور خانواده فعالیت می کنند و در واقع نیاز مالی آنها را به سمت بازار کار سوق داده و سبب شده است که یک زن پا به پای یک مرد کار کند.
در نظر بگیرید که یک زن و یک مرد وارد بازار کار می شوند و از حقوق مساوی برخوردار هستند، چند وقت بعد تسهیلاتی در نظر گرفته می شود که متعلق به مردان است و در حق کارگر زن اجحاف می شود و اگر اعتراضی شود در پاسخ می گویند شما زن هستید و حقوق بیشتر حق مردان است.
در واقع برخی کارفرماها حقوق زنان را با توجه به این سخنان ضایع می کنند؟
بله، این سخنان از گذشته بوده و الان نیز هست، من این سخن را از دوستان و همکاران زیاد شنیده ام که می گویند بسیاری از کارفرماها در مواجهه با اعتراض در مورد افزایش حقوق کارگران زن، می گویند که اگر شما نباشید و کار نکنید و به این حقوق 300 هزار تومانی رضایت ندهید، دیگرانی هستند که به نصف این حقوق رضایت می دهند. در واقع نیازمندی برخی افراد سبب می شود که افرادی دیگر به عنوان کارفرما از آنها سوء استفاده بکنند.
خاطرم هست که یک خانمی تعریف می کرد زمانی که بازرس بیمه به محل کار وی مراجعه می کند، کارفرما عده ای از خانم ها را به اتاق دیگری هدایت می کند تا مشکلاتی نظیر بیمه نبودن این افراد نمایان نشود.
بخشی از این مشکل به دلیل اطلاعات ناکافی زنان از حقوق خود نیست؟
بسیاری از خانم ها از قوانین اطلاعی ندارند اما عده ای هم اطلاع دارند که باید از مزایایی مانند بیمه و ... برخوردار شوند.
یک زن زمانی که وارد بازار کار می شود حتی بیشتر از مردها کار می کند و دقت و نظم بیشتری به امور مربوط به اشتغال خود دارد، اما دستمزدها کم است، و این در حالی است که گرفتن حق و حقوق برای مردان به راحتی انجام می شود اما این کار برای زنان امکان ندارد و از این رو است که از خانم ها برای حضور در بازار کار استقبال می شود.
زنی که کار می کند می تواند زمانی را به خود و فعالیت های مورد علاقه اش اختصاص دهد؟
این امر خیلی کم اتفاق می افتد که کارگران زن ساعاتی را به فعالیت های مورد علاقه اش بپردازد، بسیاری از زنانی که به عنوان کارگر فعالیت می کنند، وظیفه مادری را نیز بر عهده دارند و نیازهای اقتصادی سبب شده است که وارد بازار کار شوند. من به عنوان یک خانم دوست دارم، هیچ زنی در شرایط سخت کار نکند و به وظیفه مادری و همسری خویش بپردازد و اگر قرار است به هر دلیلی وارد بازار کار شود، این شراط در یک موقعیت عادلانه برای او فراهم شود.
یک کارگر زن تا چه اندازه امکان رشد و پیشرفت در کارش را دارد؟
امکان رشد و پیشرفت وجود ندارد، چون که بازار کار به نحوی است که بسیاری از کارفرماها سوءاستفاده می کنند. با توجه به میزان بالای بیکاری، افراد متقاضی کار زیاد است، در واقع برای یک خانم ثبات و امنیت شغلی وجود ندارد.
یک زن اگر خیلی خوب کار کند و مدیریت خوبی داشته باشد در نهایت سرکارگر می شود، این نهایت پیشرفت است. اما اگر در کنار کار، بتواند تحصیلات خود را ادامه دهد، شاید آینده بهتری برای خود فراهم سازد اما این خود نیز شرایط سختی است.
اتحادیه یا تشکلی برای ساماندهی وضعیت اشتغال زنان کارگر وجود ندارد؟
در حال حاضر تعداد خانم هایی که در شورای کار حضور دارند، یک یا دو نفر بیشتر خانم نیستند که بیشتر در مسائل اداری دخالت می کنند. تشکیل اتحادیه برای ساماندهی وضعیت و امور اشتغال بانوان به شرط آنکه فرد مطلع و آگاهی نماینده این قشر باشد، مطلوب و قابل تامل است.
اگر فردی خود را از این قشر بداند و بتواند سخنان و مشکلات زنان کارگر را به خوبی منتقل کند و به گونه ای نباشد که نه تنها کاری از پیش نبرد بلکه در موارد لازم از حقوق این قشر حمایت نکند، هیچ گونه سودی برای کارگران زن ندارد.
چه راهکاری می تواند وضعیت کارگران زن را سامان بخشد؟
جدا از بحث قانونی، فکر می کنم کارفرما باید فرد منصفی باشد، این درست که افراد به دنبال سود و منفعت شخصی هستند اما ایجاد شرایط مناسب برای حضور یک زن در اجتماع، چرخه تولید و کار را نیز حرکت می‌دهد پس نیاز است که حقوق وی رعایت شود و اینکه موقعیتی ایجاد شود که در زمان ورود خانم‌ها به بازار کار، این عبارت شنیده نشود که چون این شخص زن است پس این مقدار حقوق کافی است. زنان به هر دلیل که وارد بازار کار می‌شوند باید از حقوق مطلوب بهره مند شوند.
ایجاد اشتغال و حفظ اشتغال موجود، رسیدگی به وضعیت معیشت اقتصادی، ارتقای جایگاه اجتماعی و اجرای صحیحی قانون کار از خواسته‌های اصلی کارگران زن است.
گفتگو از کبری فتحی
اهمیت کار و فعالیت در اسلام همان بس که نه تنها از استقلال مالی، عدم وابستگی و تامین زندگی سخن گفته شده است، بلکه کار کردن به عنوان عبادت و جهاد در راه خدا مورد تاکید قرار گرفته است.
این اهمیت تا جایی پیش رفته است که پیامبر اسلام با بوسه بر دستان خشن و زمخت سعید انصاری، دست هایی را که برای تامین خانه و خانواده در تلاش است را از آتش جهنم محفوظ خواند.
بیان اینکه کارگران چرخ اقتصادی کشور را به حرکت در می‌آورند و به پشتوانه نیروی کار آنها است که پیشرفت‌های مختلفی در زمینه های گوناگون نصیب کشور شده است، پر گزاف نیست و از این رو قانون کار جمهوری اسلامی ایران که در سال 69 با 230 ماده و 121 تبصره به تصویب مجمع تشخیص مصلحت رسید و این قانون بعد از قانون اساسی کشور مهم ترین قانون در ایران است.
نامگذاری سال‌های اخیر به جهاد اقتصادی، حمایت از تولید ملی و دیگر اسامی اقتصادی نشان از اهمیت خاصی است که رهبری به موضوع کار و تولید دارند و سال جدید را هم که حماسه سیاسی و اقتصادی نامگذاری کردند، نشان از اهمیت ویژه بحث اقتصادی در کشور است.
در این بین حضور زنان در عرصه کار و فعالیت یکی از موضوعاتی است که از اهمیت چند جانبه برخوردار است. رشد و توسعه جنبه اجتماعی شخصیت زنان در جامعه و حضور در عرصه های تربیتی و آموزشی از جمله مواردی است که بااهمیت است اما مسائلی مانند نبود امنیت شغلی، دستمزد کم و حق بیمه حضور زنان شاغل را که نیمی از پیکره جامعه تلقی می شوند، تهدید می کند و این در حالی است که بسیاری از زنان که از نظر اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار ندارند، ناچار به حضور در کارگاه ها و کارخانه های تولیدی و خدماتی هستند.
با نگاه به این موضوع، با بهار رضایی که در یک شرکت تعاونی معدنی مشغول به فعالیت است به گفت و گو نشسته‌ایم.
او که در کنار فعالیت اجتماعی موفق به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در رشته زمین شناسی شده است، از مشکلات کارگران زن سخن می گوید.
در جامعه امروز، برخورد همسایه، خانواده و اطرافیان با یک زن کارگر چگونه است؟
این مورد متناسب با فرهنگ مناطق مختلف و سطح فکری افراد است و از این رو برخوردهای متفاوت با کارگران زن رخ می دهد.
نگاه اجتماع چطور؟
خود من از این اجتماع به عنوان قشری نجیب، فهیم و زحمتکش یاد می کنم. اینها افرادی هستند که تلاش دارند بار زندگی خود را بر دوش انسان دیگر قرار ندهند، چرا که بیشترین عاملی که سبب می شود یک زن بیرون از منزل کار کند، بحث نیازهای مالی است و یک زن که یکی از ارکان خانواده است تلاش می کند که در رفع نیازهای مالی در کنار همسر خویش قرار گیرد و این اگر تنها همین باشد به خودی خود ارزشمند است.
اینکه فرد نمی خواهد خود و خانواده اش سربار دیگران باشند و از راه حلال، تلاش و فعالیت های مستمر روزی خود را به دست می آورد، نباید مایه شرمساری باشد بلکه باید با دیده تحسین به این موضوع نگاه کرد.
البته باید گفت که برخی متوجه نیستند که این موضوع چقدر اهمیت دارد، این افراد متناسب با شغلی که دارند در تلاش هستند تا روزی خود را به دست آوردند، تمام این افراد که به عنوان کارگر کار می کنند الزاما افراد بی سوادی نیستند بلکه بسیاری از آنها به گونه ای رفتار می کنند که نشان از اطلاعات بالای آنها می دهد و این یک آسیب در جامعه است که قشر کارگر را افرادی بی سواد تلقی می کنند.
چه آسیب هایی در اجتماع متوجه کارگران زن است؟
در اجتماع ما یک زن تحصیلکرده وجود دارد که با توجه به سال هایی که برای تحصیل صرف کرده است، علاقه مند به حضور در جامعه و اشتغال است، که این به نوبه خود موقعیت مناسبی برای یک زن برای حضور در جامعه محسوب می شود اما افراد دیگری نیز هستند که به عنوان نان آور خانواده فعالیت می کنند و در واقع نیاز مالی آنها را به سمت بازار کار سوق داده و سبب شده است که یک زن پا به پای یک مرد کار کند.
در نظر بگیرید که یک زن و یک مرد وارد بازار کار می شوند و از حقوق مساوی برخوردار هستند، چند وقت بعد تسهیلاتی در نظر گرفته می شود که متعلق به مردان است و در حق کارگر زن اجحاف می شود و اگر اعتراضی شود در پاسخ می گویند شما زن هستید و حقوق بیشتر حق مردان است.
در واقع برخی کارفرماها حقوق زنان را با توجه به این سخنان ضایع می کنند؟
بله، این سخنان از گذشته بوده و الان نیز هست، من این سخن را از دوستان و همکاران زیاد شنیده ام که می گویند بسیاری از کارفرماها در مواجهه با اعتراض در مورد افزایش حقوق کارگران زن، می گویند که اگر شما نباشید و کار نکنید و به این حقوق 300 هزار تومانی رضایت ندهید، دیگرانی هستند که به نصف این حقوق رضایت می دهند. در واقع نیازمندی برخی افراد سبب می شود که افرادی دیگر به عنوان کارفرما از آنها سوء استفاده بکنند.
خاطرم هست که یک خانمی تعریف می کرد زمانی که بازرس بیمه به محل کار وی مراجعه می کند، کارفرما عده ای از خانم ها را به اتاق دیگری هدایت می کند تا مشکلاتی نظیر بیمه نبودن این افراد نمایان نشود.
بخشی از این مشکل به دلیل اطلاعات ناکافی زنان از حقوق خود نیست؟
بسیاری از خانم ها از قوانین اطلاعی ندارند اما عده ای هم اطلاع دارند که باید از مزایایی مانند بیمه و ... برخوردار شوند.
یک زن زمانی که وارد بازار کار می شود حتی بیشتر از مردها کار می کند و دقت و نظم بیشتری به امور مربوط به اشتغال خود دارد، اما دستمزدها کم است، و این در حالی است که گرفتن حق و حقوق برای مردان به راحتی انجام می شود اما این کار برای زنان امکان ندارد و از این رو است که از خانم ها برای حضور در بازار کار استقبال می شود.
زنی که کار می کند می تواند زمانی را به خود و فعالیت های مورد علاقه اش اختصاص دهد؟
این امر خیلی کم اتفاق می افتد که کارگران زن ساعاتی را به فعالیت های مورد علاقه اش بپردازد، بسیاری از زنانی که به عنوان کارگر فعالیت می کنند، وظیفه مادری را نیز بر عهده دارند و نیازهای اقتصادی سبب شده است که وارد بازار کار شوند. من به عنوان یک خانم دوست دارم، هیچ زنی در شرایط سخت کار نکند و به وظیفه مادری و همسری خویش بپردازد و اگر قرار است به هر دلیلی وارد بازار کار شود، این شراط در یک موقعیت عادلانه برای او فراهم شود.
یک کارگر زن تا چه اندازه امکان رشد و پیشرفت در کارش را دارد؟
امکان رشد و پیشرفت وجود ندارد، چون که بازار کار به نحوی است که بسیاری از کارفرماها سوءاستفاده می کنند. با توجه به میزان بالای بیکاری، افراد متقاضی کار زیاد است، در واقع برای یک خانم ثبات و امنیت شغلی وجود ندارد.
یک زن اگر خیلی خوب کار کند و مدیریت خوبی داشته باشد در نهایت سرکارگر می شود، این نهایت پیشرفت است. اما اگر در کنار کار، بتواند تحصیلات خود را ادامه دهد، شاید آینده بهتری برای خود فراهم سازد اما این خود نیز شرایط سختی است.
اتحادیه یا تشکلی برای ساماندهی وضعیت اشتغال زنان کارگر وجود ندارد؟
در حال حاضر تعداد خانم هایی که در شورای کار حضور دارند، یک یا دو نفر بیشتر خانم نیستند که بیشتر در مسائل اداری دخالت می کنند. تشکیل اتحادیه برای ساماندهی وضعیت و امور اشتغال بانوان به شرط آنکه فرد مطلع و آگاهی نماینده این قشر باشد، مطلوب و قابل تامل است.
اگر فردی خود را از این قشر بداند و بتواند سخنان و مشکلات زنان کارگر را به خوبی منتقل کند و به گونه ای نباشد که نه تنها کاری از پیش نبرد بلکه در موارد لازم از حقوق این قشر حمایت نکند، هیچ گونه سودی برای کارگران زن ندارد.
چه راهکاری می تواند وضعیت کارگران زن را سامان بخشد؟
جدا از بحث قانونی، فکر می کنم کارفرما باید فرد منصفی باشد، این درست که افراد به دنبال سود و منفعت شخصی هستند اما ایجاد شرایط مناسب برای حضور یک زن در اجتماع، چرخه تولید و کار را نیز حرکت می‌دهد پس نیاز است که حقوق وی رعایت شود و اینکه موقعیتی ایجاد شود که در زمان ورود خانم‌ها به بازار کار، این عبارت شنیده نشود که چون این شخص زن است پس این مقدار حقوق کافی است. زنان به هر دلیل که وارد بازار کار می‌شوند باید از حقوق مطلوب بهره مند شوند.
ایجاد اشتغال و حفظ اشتغال موجود، رسیدگی به وضعیت معیشت اقتصادی، ارتقای جایگاه اجتماعی و اجرای صحیحی قانون کار از خواسته‌های اصلی کارگران زن است.
گفتگو از کبری فتحی