خروج لبنیات از سبد مصرفی خانوارها

تا پیش از نوسانات قیمتی شدید در محصولات لبنی، ایران به خودی خود یکی از کشورهایی بود که فقر مصرف لبنیات را تجربه می‌کرد، اما حال با نوسانات قیمتی، این محصولات از سبد مصرفی بسیاری از مردم خارج شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، دومینوی بالا رفتن قیمت شیر به تمامی محصولات لبنی نیز سرایت کرده و هم اکنون این گرانی باعث شده است که تولیدکنندگان و سازمان‌های متولی قیمت‌گذاری، بدون توجه به شرایط اقتصادی و وضعیت معیشت مردم، اقدام به گران کردن نرخ لبنیات کرده‌اند، غافل از اینکه این محصولات خود به خود جایگاه کوچکی در سبد مصرفی روزانه خانوارها داشتند و حال که قیمت به یکباره ظرف ماههای گذشته 2 تا 3 برابر شده است، دیگر کمترین امیدی به استفاده مردم از محصولات لبنی وجود ندارد.

این در شرایطی است که تولیدکنندگان محصولات لبنی همواره نالان از شرایط موجود، خواستار افزایش قیمت محصولات خود بوده‌اند، در حالیکه حاضر نشده‌اند کمترین تلاشی برای ارتقای بهره‌وری و کاهش قیمت تمام‌شده خود داشته باشند، این در حالی است که بسیاری از این تغییرات قیمتی، به صورت خودسرانه صورت گرفته است و محصولات به اندازه‌ای گران شده است که حتی دولت هم علیرغم تمام توجهی که به خواسته این تولیدکنندگان داشته است، نیز آن را تصویب نکرده بود.

تهدیدهایی که منجر به افزایش قیمت شدند

بررسی پرونده گذشته تولیدکنندگان محصولات لبنی نیز به وضوح این را نشان می‌دهد که آنها بارها و بارها اقدام به افزایش خودسرانه قیمت‌ها کرده‌اند و حتی پرونده‌های تخلفاتی سنگینی نیز برای آنها در تعزیرات حکومتی تشکیل شده است، اما هیچگاه توجه به آن نداشته و سود خود را آن قدر در افزایش قیمت نهفته کرده بودند که جرایم سازمان تعزیرات حکومتی که مشخص نیست آیا وصول می‌شود یا خیر نیز، نتوانسته مانع بازدارنده‌ای از این افزایش قیمت باشد.

این در حالی است که پرونده گرانفروشی‌های متعدد یکی از واحدهای تولیدکننده محصولات لبنی بارها و بارها مطرح شده و مسئولان آن نیز به صراحت اعلام کرده‌اند که در صورت جریمه و برخوردهای تعزیراتی، کارخانه را تعطیل کرده و کارگران را بیکار می‌کنند، این تهدیدی است که سبب می‌شود که در شرایط فعلی، کمتر توجهی به تخلفات تولیدکنندگان صورت گیرد.

حال هم که گرانی‌ها و گرانفروشی‌های مداوم در محصولات لبنی، گریبانگیر سبد مصرفی مردم شده است، بسیاری از آنها اولین چیزی که به ذهنشان می‌رسد برای کاهش هزینه از میزان مصرف آن کم کنند، شیر و محصولات لبنی است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته از سوی مراجع بین‌المللی، سرانه مصرف شیر در ایران 90 کیلوگرم و در اروپا 300 کیلوگرم است، این در شرایطی است که میزان مصرف لبنیات به ازای هر نفر روزانه 139 گرم است که از این میزان، تنها 28 گرم آن را شیر تشکیل می‌دهد؛ در حالیکه مصرف مطلوب لبنیات هر فرد باید روزانه 225 تا 240 گرم باشد.

از سوی دیگر، میزان مصرف هر فرد بلاغ از سوی سازمان‌های ملی و بین‌المللی، روزانه نیم لیتر شیر مایع، 25 تا 35 گرم پنیر و 200 گرم ماست است؛ در حالیکه بر اساس برنامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نظر بود که مصرف سرانه شیر تا پایان برنامه چهارم توسعه به 160 کیلوگرم برسد؛ این در حالی است که در خوشبینانه ترین شرایط، مصرف لبنیات به 90 کیلوگرم در سال می‌رسد.

نوسان شدید قیمت لبنیات و حذف آن از سبد مصرفی خانوارها

حتی این رقم در حالی اعلام می‌شود که قیمت محصولات لبنی متعادل بوده و تقریبا نوسان شدیدی نداشت است، اما هم اکنون شیر پاکتی با ماندگاری بالا که تا پیش از این بین 1100 تا 1200 تومان به فروش می‌رسید، هم اکنون در بازار به 3 هزار تومان رسیده است؛ یا ماست دبه‌ای که تا پیش از این 2700 تومان فروخته می‌شد، ظرف ماههای گذشته به 4500 تومان رسید و متاسفانه هم اکنون این ماست به قیمت 7 هزار تومان به فروش می‌رسد.

نکته نگران کننده این است که با توجه به پیامدهای عدم استفاده از فرآورده‌های لبنی در سلامت افراد، سرانه پایین مصرف شیر و فرآورده‌های لبنی در کشور باعث شده تا حوزه سلامت، هزینه بالایی جهت رفع پوکی استخوان بپردازد، در حالیکه پوکی استخوان در دنیا در سنین بالای 75 سال اتفاق می‌افتد، اما در ایران این بیماری به زیر 50 سال رسیده است.

از سوی دیگر، متخصصان تاکید می‌کنند که هر فرد بالغ باید روزانه 1200 تا 1500 میلی‌گرم کلسیم مصرف کند که این میزان در روزانه دو لیوان شیر، 25 گرم پنیر یا 250 گرم ماست خلاصه می‌شود.

مردم از میزان مصرف لبنیاتشان می‌گویند...

خانمی 50 ساله که برای خرید پنیر به غرفه محصولات لبنی میدان میوه و تره‌بار مراجعه کرده است، به خبرنگار مهر می‌گوید: مصرف شیر در خانواده ما طرفدار زیادی نداشت؛ اما محصولاتی همچون پنیر و خامه بهتر مصرف می‌شود، حال هم که قیمت‌ها بالا رفته است و شیر به حدود 2800 تومان در یک بطری یک لیتری رسیده است، چندان جذابیتی برای خرید ندارد.

وی می‌افزاید: لبنیات سهم اندکی را در سبد هزینه‌ای خانواده ما دارد و همان سهم اندک نیز با گران شدن این محصولات، به نظر می‌رسد که حذف شود، تنها پنیر برای صبحانه نیاز است که معمولا تلاش داریم که در مصرف آن هم صرفه‌جویی صورت گیرد.

از فروشنده محصولات لبنی در خصوص تغییر مصرف مردم بعد از تغییرات قیمتی می‌پرسم، می‌گوید: مصرف پنیر چندان تغییری نداشته است، مصرف ماست به نسبت کم شده است؛ البته گرایش مردم به خرید ظرف‌های کوچکتر بیشتر شده است.

وی می‌افزاید: بیشتر تغییری که در خریدهای روزانه لبنیات از سوی مردم ایجاد شد، کاهش خرید شیر است که به نظر می‌رسد مردم نسبت به کاهش مصرف آن اقدام کرده‌اند، البته مصرف ماست هم کاهش یافته است، اما بیشترین کاهش مربوط به شیر است.

این فروشنده همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که فروش محصولاتی همچون شیرهای طعم‌دار و بستنی نیز به شدت کاهش یافته است که البته ممکن است به دلیل تغییرات قیمتی باشد چراکه قیمت به شدت بالا رفته است.

آقایی که در این میان وارد غرفه می‌شود می‌گوید: قیمت محصولات لبنی برای چندمین بار در سال جاری افزایش یافته است و همین امر قدرت خرید مردم را کاهش داده است، حتی در مدارس هم که شیر به صورت رایگان توزیع می‌شد، این توزیع قطع شده است و شرایط را به نحو نامناسبی برای بچه ها نگران کرده است.

وی می‌افزاید: در شرایط فعلی بسیاری از افراد توانانییی خرید ندارند و محصولات لبنی از سبد مصرفی مردم در حال حذف شدن است.

در این میان به نظر می‌رسد که تولیدکنندگان باید اندکی انصاف داشته باشند و شرایطی را فراهم نکنند که محصولات لبنی از سبد مصرفی مردم حذف شود.