عماد افروغ در گفتگو با روزنامه آرمان تحلیل خود را از شرایط انتخاباتی موجود ارائه داد
ثبت‌نام‌های ریاست‌جمهوری هم شروع شد اما چیزی تغییر نکرد. فضای سیاسی و انتخاباتی بالاخره کی شکل می‌گیرد؟
هنوز برای قضاوت زود است. باید تا روهای آخر ثبت‌نام صبر کرد. مشکل این است که بیش از برنامه‌محوری، فردمحور هستیم. اعتقاد دارم پیش از آنکه افراد (از هر گروه و دسته‌ای) بخواهند مطرح بشوند، این عقلانیت و برنامه‌ریزی و تجربه متراکم تاریخی است که باید مطرح باشد. آرزو دارم به رشدی برسیم که از نگاه شخصی افراد گذر کنیم و به شرایط معطوف و مبتنی بر عقلانیت و علم تکیه بزنیم. بعد از تایید ثبت‌نام‌ها می‌توان فضای انتخاباتی‌تری را شاهد باشیم. هرچه جلوتر برویم، شور و نشاط و تحرک‌ها بیشتر می‌شود و فضای انتخاباتی شکل می‌گیرد.
این اعتقاد من است و همواره هم تلاشم بر آن بوده روی این‌گونه مسائل تاکید کنم. باید از کسانی که کاندیدا می‌شوند، پرسید آیا با آسیب‌شناسی دقیق از مسائل پیش می روند و برنامه ای برای مقابله با این مسائل دارند؟
روند ثبت‌نام‌ها را تا اینجا چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جامعه عقلانی‌تر شده است. از طرف دیگر شورای نگهبان هم کار بسیار مثبتی را انجام داد و اعلام کرد قرار است از کاندیداها برنامه بگیرند تا مشخص شود هر کاندیدایی با چه رویکردی قرار است، حضور بیابد. برخی افراد آمده‌اند و ثبت‌نام کرده‌اند اما مطالبه برنامه از سوی شورای نگهبان واقعا ستودنی است. همیشه برایم سوال بوده که مکانیزم‌های تائید صلاحیت شورای نگهبان چیست و بر چه اساسی کسی را رد می‌کند. اینکه قرار است از این به بعد برنامه ارائه شود را به فال نیک می‌گیرم. این تصمیم‌گیری نشانه عقلانیت بیشتر شورای نگهبان است. در این بین رسانه در افزایش عقلانیت سهمی اساسی دارند. نخبگان برنامه‌ها را به نقد بگذارند و در رسانه‌ها روی این برنامه‌ها کار بشود.
اینها همه بایدها هستند. در مورد شرایط الان بگویید.
اعتقاد دارم تنها راه این است که قدرت رسمی با قدرت و توان عمومی مردم جمع و سازگار شود و نهادهای مدنی باید روی آن نظارت کنند. شرایط الان به‌گونه‌ای است که این اتفاق به تنهایی رخ نخواهد داد و نیازمند کمک و یاری همه است.
تعدد کاندیداهای اصولگرایان را ناشی از چه می‌دانید؟
متاسفانه اتفاقی که افتاده این است که همه می‌خواهند احساس تکلیف کنند. اولین پرسش از این افراد باید این باشد که با چه برنامه‌ای قرار است حضور پیدا کنند. در مورد تعدد کاندیداهای اصولگرایان، قبول دارم که تعدد آنها خیلی زیاد شده است اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که بر خلاف گذشته جنبه طیف گونگی کاندیداها از جمله اصولگرایان نمود بیشتری یافته و مغتنم است. از طرف دیگر هنوز تحزب در کشور جا نیفتاده است و احزاب ریشه‌دار نیستند. البته تا زمانی که اقتصاد ما اقتصادی نفتی است و مادامی که تمرکز گرایی در کشور وجود دارد و از تجربه متراکم سیاسی استفاده نمی شود، نمی توان توقع داشت که با تعدد کاندیداها روبرو نشویم. هرکس و هر جریانل به دنبال آن است که قدرت را در دست بگیرد. احزاب باید در فضایی شکل بگیرند که اقتصاد رانتی وجود نداشته باشد. واقعیت این است که اگر جریانی‌تر و بسامان‌تر پیش برویم، شاید حالتی بینابین را شاهد باشیم. نه به‌گونه‌ای که تنها دو حزب داشته باشیم و نه شرایط طوری باشد که افراد بدون درنظر گرفتن جایگاه‌های مردمی و سیاسی‌شان فقط بخواهند ثبت‌نام کنند.
مسئله سهم‌خواهی مطرح است یا آنکه بعد از دولت‌های نهم و دهم اصولگرایان خودباوری بیشتری پیدا کرده‌اند؟
ای کاش قبل از احساس تکلیف برای مردم احترام قائل بشویم و به جای احساس تکلیف، برنامه ای از سر تکلیف و متوجه حقوق مردم داشته باشیم. یعنی این احساس تکلیف همراه با برنامه منسجم و کاربردی باشد و برای مردم حقوقی قائل باشند، نه آنکه صرفاً نگاه تکلیف‌گرا به مردم داشته باشند. نکته اساسی که اهمیت دارد این است که جامعه ما طیفی است. این وجه در اقتصاد، در قدرت دولتی، عرصه مدنی و... خودش را نشان می‌دهد. اگرکسی بناست کاری انجام دهد باید این طیفی بودن را مد نظر قرار بدهد.
فکر می‌کنید در روزهای پیش رو تغییری شاهد خواهیم بود؟
روزبه‌روز که به انتخابات نزدیک می‌شویم تکثر محدودتر می‌شود، تعدادی از کاندیداها خود به خود کنار می‌روند. توقع برنامه‌ای مردم هم باعث خواهد شد که برخی دیگر از شخصیت‌ها که برنامه‌ای در اختیار ندارند، کنار زده بشوند. بخشی دیگر از کانال‌های صلاحیت عبور نمی‌کنند. خود به خود تعداد محدود می‌شوند. هرچند باور آن سخت است اما شخصاً خیلی خوش‌بین هستم و می‌دانم به یاری خداوند شرایط خوبی را پیش روی خواهیم داشت. نگاه عقلانی که در حال حاضر وجود دارد، تلاش می‌کند از سیاست‌زدگی و بی‌اخلاقی عبور کنیم. امیدوارم و یقین هم دارم این اتفاق خواهد افتاد و فضای بهتری را شاهد خواهیم بود.
دولت فعلی اجماع کل اصولگرایان بود اما همین الان اصولگرایان خودشان نقدهای جدی بر جریان دولت دارند. با این حساب چگونه می‌توان به انتخاب مجدد اصولگرایان اطمینان کرد؟
واقعا هیچ ضمانتی نیست. مقاله‌ای در سال 83 نوشته‌ام و مسائل را توضیح دادم که فضا به سمت یکسویه شدن می‌رود. بعد از آن هم در نطق پیش از دستور مجلس تمام این اتفاقات را پیش‌بینی کردم. وقتی می‌توان ضمانت داد که ما وظیفه نقادی و روشنفکری را فراموش نکنیم. زمانی چک سفید امضا می‌دهم که تمام روشنفکران ما اعم از روحانی و غیر روحانی ما ادای وظیفه کنند و از مشاهده مشکلات عبور نکرده و اطلاع‌رسانی و نقادی کنند. تیغ تیز نقد همواره باید بالای سر مسئولان باشد.
ثبت‌نام‌های ریاست‌جمهوری هم شروع شد اما چیزی تغییر نکرد. فضای سیاسی و انتخاباتی بالاخره کی شکل می‌گیرد؟
هنوز برای قضاوت زود است. باید تا روهای آخر ثبت‌نام صبر کرد. مشکل این است که بیش از برنامه‌محوری، فردمحور هستیم. اعتقاد دارم پیش از آنکه افراد (از هر گروه و دسته‌ای) بخواهند مطرح بشوند، این عقلانیت و برنامه‌ریزی و تجربه متراکم تاریخی است که باید مطرح باشد. آرزو دارم به رشدی برسیم که از نگاه شخصی افراد گذر کنیم و به شرایط معطوف و مبتنی بر عقلانیت و علم تکیه بزنیم. بعد از تایید ثبت‌نام‌ها می‌توان فضای انتخاباتی‌تری را شاهد باشیم. هرچه جلوتر برویم، شور و نشاط و تحرک‌ها بیشتر می‌شود و فضای انتخاباتی شکل می‌گیرد.
این اعتقاد من است و همواره هم تلاشم بر آن بوده روی این‌گونه مسائل تاکید کنم. باید از کسانی که کاندیدا می‌شوند، پرسید آیا با آسیب‌شناسی دقیق از مسائل پیش می روند و برنامه ای برای مقابله با این مسائل دارند؟
روند ثبت‌نام‌ها را تا اینجا چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جامعه عقلانی‌تر شده است. از طرف دیگر شورای نگهبان هم کار بسیار مثبتی را انجام داد و اعلام کرد قرار است از کاندیداها برنامه بگیرند تا مشخص شود هر کاندیدایی با چه رویکردی قرار است، حضور بیابد. برخی افراد آمده‌اند و ثبت‌نام کرده‌اند اما مطالبه برنامه از سوی شورای نگهبان واقعا ستودنی است. همیشه برایم سوال بوده که مکانیزم‌های تائید صلاحیت شورای نگهبان چیست و بر چه اساسی کسی را رد می‌کند. اینکه قرار است از این به بعد برنامه ارائه شود را به فال نیک می‌گیرم. این تصمیم‌گیری نشانه عقلانیت بیشتر شورای نگهبان است. در این بین رسانه در افزایش عقلانیت سهمی اساسی دارند. نخبگان برنامه‌ها را به نقد بگذارند و در رسانه‌ها روی این برنامه‌ها کار بشود.
اینها همه بایدها هستند. در مورد شرایط الان بگویید.
اعتقاد دارم تنها راه این است که قدرت رسمی با قدرت و توان عمومی مردم جمع و سازگار شود و نهادهای مدنی باید روی آن نظارت کنند. شرایط الان به‌گونه‌ای است که این اتفاق به تنهایی رخ نخواهد داد و نیازمند کمک و یاری همه است.
تعدد کاندیداهای اصولگرایان را ناشی از چه می‌دانید؟
متاسفانه اتفاقی که افتاده این است که همه می‌خواهند احساس تکلیف کنند. اولین پرسش از این افراد باید این باشد که با چه برنامه‌ای قرار است حضور پیدا کنند. در مورد تعدد کاندیداهای اصولگرایان، قبول دارم که تعدد آنها خیلی زیاد شده است اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که بر خلاف گذشته جنبه طیف گونگی کاندیداها از جمله اصولگرایان نمود بیشتری یافته و مغتنم است. از طرف دیگر هنوز تحزب در کشور جا نیفتاده است و احزاب ریشه‌دار نیستند. البته تا زمانی که اقتصاد ما اقتصادی نفتی است و مادامی که تمرکز گرایی در کشور وجود دارد و از تجربه متراکم سیاسی استفاده نمی شود، نمی توان توقع داشت که با تعدد کاندیداها روبرو نشویم. هرکس و هر جریانل به دنبال آن است که قدرت را در دست بگیرد. احزاب باید در فضایی شکل بگیرند که اقتصاد رانتی وجود نداشته باشد. واقعیت این است که اگر جریانی‌تر و بسامان‌تر پیش برویم، شاید حالتی بینابین را شاهد باشیم. نه به‌گونه‌ای که تنها دو حزب داشته باشیم و نه شرایط طوری باشد که افراد بدون درنظر گرفتن جایگاه‌های مردمی و سیاسی‌شان فقط بخواهند ثبت‌نام کنند.
مسئله سهم‌خواهی مطرح است یا آنکه بعد از دولت‌های نهم و دهم اصولگرایان خودباوری بیشتری پیدا کرده‌اند؟
ای کاش قبل از احساس تکلیف برای مردم احترام قائل بشویم و به جای احساس تکلیف، برنامه ای از سر تکلیف و متوجه حقوق مردم داشته باشیم. یعنی این احساس تکلیف همراه با برنامه منسجم و کاربردی باشد و برای مردم حقوقی قائل باشند، نه آنکه صرفاً نگاه تکلیف‌گرا به مردم داشته باشند. نکته اساسی که اهمیت دارد این است که جامعه ما طیفی است. این وجه در اقتصاد، در قدرت دولتی، عرصه مدنی و... خودش را نشان می‌دهد. اگرکسی بناست کاری انجام دهد باید این طیفی بودن را مد نظر قرار بدهد.
فکر می‌کنید در روزهای پیش رو تغییری شاهد خواهیم بود؟
روزبه‌روز که به انتخابات نزدیک می‌شویم تکثر محدودتر می‌شود، تعدادی از کاندیداها خود به خود کنار می‌روند. توقع برنامه‌ای مردم هم باعث خواهد شد که برخی دیگر از شخصیت‌ها که برنامه‌ای در اختیار ندارند، کنار زده بشوند. بخشی دیگر از کانال‌های صلاحیت عبور نمی‌کنند. خود به خود تعداد محدود می‌شوند. هرچند باور آن سخت است اما شخصاً خیلی خوش‌بین هستم و می‌دانم به یاری خداوند شرایط خوبی را پیش روی خواهیم داشت. نگاه عقلانی که در حال حاضر وجود دارد، تلاش می‌کند از سیاست‌زدگی و بی‌اخلاقی عبور کنیم. امیدوارم و یقین هم دارم این اتفاق خواهد افتاد و فضای بهتری را شاهد خواهیم بود.
دولت فعلی اجماع کل اصولگرایان بود اما همین الان اصولگرایان خودشان نقدهای جدی بر جریان دولت دارند. با این حساب چگونه می‌توان به انتخاب مجدد اصولگرایان اطمینان کرد؟
واقعا هیچ ضمانتی نیست. مقاله‌ای در سال 83 نوشته‌ام و مسائل را توضیح دادم که فضا به سمت یکسویه شدن می‌رود. بعد از آن هم در نطق پیش از دستور مجلس تمام این اتفاقات را پیش‌بینی کردم. وقتی می‌توان ضمانت داد که ما وظیفه نقادی و روشنفکری را فراموش نکنیم. زمانی چک سفید امضا می‌دهم که تمام روشنفکران ما اعم از روحانی و غیر روحانی ما ادای وظیفه کنند و از مشاهده مشکلات عبور نکرده و اطلاع‌رسانی و نقادی کنند. تیغ تیز نقد همواره باید بالای سر مسئولان باشد.