وی با اشاره به این که اولین شرط "ایرانی‌الاصل بودن" است، ابراز داشت؛ معنای "ایرانی الاصل بودن" چیست؟ آیا فقط پدر و مادر ایرانی باشند، یا جد هم باید ایرانی باشد و یا چند پشت او باید ایرانی باشند، یا این که پدر و مادرش ایرانی نباشند، اما فقط خودش متولد ایران باش، کافی است؟
مهر: عضو فقهای شورای نگهبان با تشریح روند بررسی صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری، گفت: قانون اجازه رئیس جمهور شدن را به خانم‌ها نمی‌دهد.
آیت الله محمد یزدی در جمع طلاب، اساتید و فضلاء، در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به روند بررسی صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری در شورای نگهبان به برخی سئوالات و ابهامات در این زمینه پاسخ داد.
وی با بیان اینکه یکی از مشاهیر و بزرگان به من تلفن کرد و گفت: در بحث تایید صلاحیت‌ها مقداری محکم‌تر برخورد کنید و سخت بگیرید و مواظب باشید، یعنی چه که هر کسی هوس ریاست جمهوری به سرش زده، اسم نوشته، آیا می‌شود سرنوشت کشور را به دست هرکسی داد"، اظهار داشت: امروز حقیقتا شرایط خیلی سخت است؛ به طوری که تعداد 686 نفر ثبت نام کرده‌اند تا رئیس جمهور شوند؛ البته اکثر آنان نمی‌خواهند رئیس جمهور شوند، بلکه فقط آمده‌اند تا بگویند ما هم هستیم و فیلمی از آنها گرفته شود.
کاندیداتوری خانم‌ها
رئیس جامعه مدرسین حوزه با اشاره به ثبت نام بانوان، ادامه داد: در بین افرادی که ثبت نام کرده اند، ده، دوازده خانم حضور دارند؛ یکی از آنها گفته که "اگر من رئیس جمهور شوم، نیمی از کابینه‌ام خانم‌ها و نیم دیگر آقایان خواهند بود"؛ مثل معروفی هست که کسی می‌خواست وارد روستایی شود، اصلا راهش نمی‌دادند وارد روستا شود، اما می‌گفت "خانه کدخدا کجاست"؟!؛ قانون اجازه رئیس جمهور شدن را به خانم‌ها نمی‌دهد، حالا چطور این فرد ترکیب کابینه را هم مشخص کرده است!
عضو فقهای شورای نگهبان با بیان اینکه در بین ثبت نام کنندگان عده زیادی شرایط عمومی کلی را دارند، گفت: شرایط عمومی کلی در اصل 115 قانون اساسی آمده است؛ این اصل می‌گوید که "از میان رجال مذهبی - سیاسی یک نفر که واجد شرایط ذیل باشد، انتخاب می‌شود".
تفسیر "ایرانی‌الاصل بودن"
وی با اشاره به این که اولین شرط "ایرانی‌الاصل بودن" است، ابراز داشت؛ معنای "ایرانی الاصل بودن" چیست؟ آیا فقط پدر و مادر ایرانی باشند، یا جد هم باید ایرانی باشد و یا چند پشت او باید ایرانی باشند، یا این که پدر و مادرش ایرانی نباشند، اما فقط خودش متولد ایران باش، کافی است؟
آیت الله یزدی به مباحث حقوقی این مسئله اشاره کرد و افزود: در حقوق بحث این که آیا خاک معتبر است یا خون وجود دارد؛ یعنی در تبعیت محل تولد معتبر است یا اهل آن جا بودن، یا این که خون معتبر است و به پدر و مادر کاری ندارد؛ یعنی اگر پدر و مادر ایرانی برای تحصیل به خارج رفته‌اند و فرزند آنها در آن جا متولد شده، آیا چون پدر و مادر ایرانی است فرزند هم ایرانی الاصل محسوب می‌شود؟؛ مقررات غربی می‌گوید خاک و محل تولد هم معتبر است، چون جایی که مادر فرزند را به دنیا آورده به این سرزمین خدماتی کرده است؛ البته این مباحث حقوقی است؛ بنابراین "ایرانی‌الاصل بودن" تا حدودی مورد اختلاف است.
تجربه‌ای از دوره‌های گذشته
وی با ذکر خاطره ای از تایید صلاحیت‌ها در یکی از دوره‌های انتخابات ریاست جمهوری، یادآور شد: در گذشته تجربه‌ای هم در این زمینه داریم؛ به طوری که جلال‌الدین فارسی در مرحله اول تایید شد، اما آقایی سوابق شناسنامه‌ای ایشان را در ثبت‌احوال مشهد پیدا کرد و در منزل مرحوم اشراقی به محضر حضرت امام(ره) ارائه داد و امام هم بلافاصله فرمودند "باید قانون اساسی رعایت شود"، بالاخره حاج احمد آقا به منزل ما آمدند و جلسه‌ای گرفتیم و بر اساس قانون اساس عمل شد؛ این تجربه مقداری به روشن شدن مفهوم اصل "ایرانی الاصل بودن" کمک می‌کند.
رئیس جامعه مدرسین حوزه یادآور شد: در بحث تابعیت اختلافاتی وجود دارد و شاید هم خیلی پیچیده نباشد و این مسئله با مقررات حقوقی روشن می‌شود.
تفسیر اصل مهم "مدیر و مدبر بودن"
رئیس جامعه مدرسین حوزه به موضوع مهم"مدیر و مدبر بودن" اشاره کرد و بیان داشت: یکی دیگر از مسائل، مسئله "مدیر و مدبر بودن" است که به عنوان دو لغت معنای بسیار وسیعی دارند؛ برخی فکر می‌کنند که مثلا اگر فردی کارخانه، موسسه و یا تشکیلاتی را مدیریت و اداره کرد، مدیر خوبی است و صلاحیت ریاست جمهوری را دارد؛ در حالی که اولا این دو لغت، دو مفهوم جداگانه دارد.
آیت الله یزدی افزود: "مدیر" یعنی کسی که در شرایط عادی بتواند متَعلق اداره‌اش را به تناسب حکم و موضوع اداره کند، مثل تناسب بین جرم و مجازات؛ هر جرمی با مجازات تناسب دارد و هر مدیریتی با متَعلق تناسب دارد و هر چه متَعلق وسیع‌تر باشد، مفهوم مدیریت متین‌تر و سنگین‌تر می‌شود.
تدوین آیین نامه
عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به تدوین آیین نامه‌ای پیرامون اصل "مدیر و مدبر بودن" در شورای نگهبان، یادآور شد: خوشبختانه برای اولین بار در این دوره، در دو سه روز گذشته این کلمات را با مباحث فشرده و کمک حقوقدانان معنا کردیم و آیین‌نامه داخلی مربوط به این اصل تنظیم شد؛ بنابر این معنای مدیر به نسبت متَعلق فرق می‌کند.
تدبیر غیر از مدیریت است
آیت الله یزدی همچنین با اشاره به معنای "مدبر"، تصریح کرد: تدبیر غیر از اداره است؛ تدبیر یعنی فرد مدیر باید بعد از اداره، اندیشه پیشگیری از به وجود آمدن بحران را داشته باشد و اگر بحرانی ایجاد شد، قدرت مدیریت و حل آن را داشته باشد.
بسیاری از کاندیداها صلاحیت ریاست جمهوری ندارند
وی با اشاره به این که مدیریت مربوط به شرایط عادی و کلی است، ولی تدبیر زائد بر شرایط عادی، پیشگیری از بروز بحران و قدرت اداره در شرایط بحران است، افزود: "مدیریت" و "مدبریت" دو مسئله مهم است؛ البته این مفاهیم مقداری دایره اشخاصی که آمده اند اعم از روحانیون، وزراء ، وکلا و دیگر اقشار و به طور کلی مجموعه 686 نفری که کاندیدا شده اند را محدود کرده و بسیاری از آنان به خاطر "مدیریت" و "مدبریت" کنار گذاشته می‌شوند؛ زیرا شورای نگهبان باید طبق قانون صلاحیت‌ها را احراز کند.
رد صلاحیت به معنای ناکارآمدی در دیگر عرصه‌ها نیست
وی با تاکید بر این که رد صلاحیت به هیچ عنوان دلیلی بر ناکارآمدی افراد در دیگر عرصه ها نیست، یادآور شد: اگر صلاحیت فردی احراز نشد، معنای آن این نیست که به درد هیچ کاری نمی‌خورد، بلکه صلاحیت ریاست جمهوری را ندارد و شاید در مسئولیت‌های پایین تر مانند وزارت، وکالت و .... بتواند موفق باشد؛ بنابراین احراز صلاحیت لازم است و شورای نگهبان ممکن است بسیاری از افراد را رد کند.
توصیه ای به مردم
آیت الله یزدی در پایان ابراز امیدواری کرد: مردم با احساس وظیفه و حضور حداکثری در انتخابات و خلق حماسه سیاسی از بین کاندیداهای تایید صلاحیت شده، با دقت کامل اصلح و فردی را که به درد اسلام، قرآن، نظام و مدیریت اسلامی می‌خورد، انتخاب کنند.