- پیام آشتی رئیس جمهوری در ۲۲ بهمن با حمله تند برخی از اصولگرایان مواجه شد. اصولگرایان هر چند بعد از انتخابات ۲۴ خرداد چند صباحی در تقابل با اصلاح طلبان و رقبای سیاسی خود سکوت پیشه کرده بودند اما این سکوت آنها یکی دو ماه بعد و در جریان رای اعتماد کابینه یازدهم شکسته شد و در جریان مذاکرات هسته ای به اوج خود رسید. تا جایی که کمتر از شش ماه بعد از تشکیل دولت یازدهم، این دولت از سوی طیف های تندروی اصولگرا به وطن فروشی و خیانت متهم شد. در این فضا امیر محبیان، تحلیلگر سیاسی اصولگرا در گفتگو با پیام نو معتقد است که نگرانی روحانی از وضعیت سیاسی داخلی کاملا به جا است و نمی توان از بحث آشتی ملی به راحتی گذشت. * ارزیابی شما از تاکید آقای روحانی بر موضوع آشتی ملی در سخنرانی روز ۲۲ بهمن چیست؟ به عبارتی آیا این موضوع ضرورتی برای طرح توسط رئیس جمهوری در مراسم ۲۲ بهمن داشت؟ - از واژه آشتی ملی می توان برداشت های زیادی داشت. یک بار این مفهوم را می توان در مقابل وضعیت دشمنی و تخاصم ملی به کار برد که در حقیقت ما در ایران با چنین وضعیتی مواجه نیستیم، یعنی در ایران چیزی به نام دشمنی ملی وجود ندارد که بخواهیم در مقابل آن به عنوان راه حل آشتی ملی را مطرح کرد. این وضعیت در کشورهایی وجود دارد که مثلا قبایل و گروه ها و اقوام در حال جنگ با یکدیگر هستند که به طور طبیعی و بالاجبار بحث آشتی ملی به میان می آید، مثل وضعیتی که در سوریه هست یا در سودان و برخی کشورهای دیگر. اما در یک وضعیت دیگر مفهوم آشتی ملی به افزایش میزان همگرایی ها معطوف می شود. من فکر می کنم که منظور آقای روحانی از بحثی که مطرح کردند همین برداشت از آشتی ملی بوده است، یعنی منظور آقای روحانی این است که ما سطح تحمل ملی خود را در مقابل جریانات و دیدگاه های دیگر بالا ببریم، یعنی با کوچکترین اختلاف نظری طرف مقابل را به یک موضع غیر قابل آشتی سوق ندهیم. به عبارتی مفهوم ذهنی و معادل آشتی ملی همان بالا بردن سطح تحمل نظر مخالف، به خصوص در سطوح نیروهای سیاسی و احزاب است. * بحث ضرورت طرح این موضوع هم خیلی مهم است. اینکه آیا واقعا طرح آشتی ملی ضرورتی دارد یا خیر؟ چرا که برخی معتقدند این بحث اصلا نباید مطرح شود و به آقای روحانی در خصوص این موضوع انتقاد می کنند. - ما باید قبول کنیم که حداقل در سطوح سیاسی از این نظر وضعیت خوبی نداریم. وقتی نخبگان سیاسی یک جامعه تا این حد درگیر اختلافات و در جاهایی تکفیر همدیگر هستند، قطعا جامعه هم به سمت قطبی شدن و تقابل با یکدیگر حرکت می کند. احزاب و سیاسیون ما باید از یک جایی بپذیرند که فضای سیاسی از حالت سیاه و سفید خارج شود و رنگین کمانی از نظرات را در این حوزه به رسمیت بشناسند و برای دیگران این حق را قایل شوند که ایده های خود را مطرح کنند و امکان عرضه آن برای همه گروه ها وجود داشته باشد. طبیعتا اختلاف نظر و عقیده وجود دارد، ولی در اینجا وقتی همه قصد دارند که در چارچوب قانون و منافع عمومی حرکت کنند، بحث حق و باطل نیست، بلکه بحث اختلاف روش ها است. روی همین اساس گمان من این است که آقای دکتر روحانی این موضوع را مد نظر دارند. * از این منظر، یعنی بحث همگرایی ملی وضعیت ما بعد از ۲۴ خرداد از نظر شما چگونه است؟ - ارزیابی دقیق و علمی این موضوع امکانپذیر نیست، چرا که آماری در این زمینه وجود ندارد. اما بر اساس یک ارزیابی از وضعیت گروه ها و موضع گیری های آنها می توان گفت بعد از انتخابات ۲۴ خرداد جامعه به حالت آرامش جدیدی وارد شده است. اما این بدان معنا نیست که گروه های سیاسی هم در اختلافات بین خود وارد فضای آرامش شده اند. متاسفانه علی رغم اینکه جریان اعتدال گرا تلاش کرده که جریانات همگرا در دو طیف سیاسی را به هم نزدیک کند اما شاهد آن هستیم که جریانات رادیکال در دو جناح کشور فعال شده اند و تلاش دارند تا منافع خود را از طریق بالا ببردن سطح تنش تامین کنند. این موضوع در رویارویی سیاسیون در جریان مذاکرات هسته ای به شدیدترین شکل قابل روئت است. چیزی که می توان گفت این است که در جریان پرونده هسته ای، طیف های رادیکال مرزهای منافع ملی را کاملا پشت سر گذاشته اند و اتفاقا تلاش می کنند این مساله که مهمترین موضوع روز کشور بوده را تبدیل به ابزار منازعات داخلی سیاسی خود کنند. * فکر می کنید که نگرانی آقای روحانی از موضوع اختلافات سیاسی معطوف به موضوع هسته ای باشد؟ - قطعا بحث گسترده تر است، اما یکی از سر فصل های اصلی آن همین موضوع هسته ای است. شاید بتوان گفت که نماد نوع مناسبات داخلی ما همین بحث های هسته ای باشد، اینکه چقدر با هم تفاهم داریم و مهمتر اینکه چقدر می توانیم اختلاف نظرهای خود را با روش های آرام حل کنیم. قطع به یقین بسیاری از نقدها را در این حوزه نمی توان قابل دفاع و منصفانه دانست. آقای روحانی هم به طور مشهود نگران این وضعیت است و نگرانی او هم از تشدید اختلاف میان طیف های سیاسی کاملا به جا و درست است. عدم کنترل وضعیت مناسبات سیاسی در ایران تا همین یک سال پیش کار را به جایی رساند که شاهد حوادث تلخ ۲۲ بهمن در شهر قم بودیم. گروه های تندرو یک سال پیش این اقدام را در قبال فردی انجام دادند که خود از رهبران جریان اصولگرا است. وقتی یکی از لیدرهای جریان اصولگرا در این وضعیت قرار بگیرد قطع به یقین آقای روحانی به عنوان نیرویی جدا از جریان روز اصولگرایی نگرانی بیشتری خواهد داشت. از سویی به هر حال جریان آشتی ملی یک مطالبه در جامعه ایران است. شاید این مطالبه صد در صدی نباشد اما قطعا حداکثری است و تحلیل نتایج انتخابات ۲۴ خرداد می تواند این ادعا را تائید کند. موضوع مورد نگرانی طیف تندروهایی هستند که علی رغم داشتن پایه اجتماعی قدرتمند از دو عامل قدرت سود می برند؛ یکی انسجام مواضع و دیگری حضور برخی از چهره های منسوب به آنها در بعضی از کرسی های نظام، مثلا در مجلس. * فکر می کنید این وضعیت به کجا ختم شود؟ - اگر معادلات داخلی در همین مسیر کنونی پیش برود چندان تضمینی وجود ندارد که آسیب های این وضعیت متوجه کشور و نظام نشود. * امکانی برای برون رفت از این وضعیت را قایل هستید؟ - این بستگی دارد که چقدر نیروهای سیاسی در گذر این ایام به ضرورت آشتی ملی رسیده باشند. در قدم دوم هم مهم است که نیروهایی که ضرورت آشتی ملی را دریافته اند تا اندازه ای در دایره عمل سیاسی امکان تحرک داشته باشند، یعنی بتوانند بر معادلات تاثیر بگذارند. به هر حال الان گروه هایی داریم که به ضرورت این آشتی ملی رسیده اند، اما توان تاثیر ندارند یا در کوتاه مدت از امکان تحرک برخوردار نیستند. گروه هایی هم داریم مثل جبهه پایداری که دستشان در بالا دست قدرت باز است اما نه تنها به این ضرورت نرسیده اند بلکه از آن فرار هم می کنند. می خواهم بگویم که ما گروه هایی را نیاز داریم که هم ضرورت را دریافته باشند و هم توان تاثیرگذاری داشته باشند. الان فکر می کنم همین تلاش دولت برای بازگشایی خانه احزاب بتواند معطوف به همین وضعیت باشد.
↧